Page 45 - Tarih 9 | 5.Ünite

İSLAM MEDENİYETİNİN DOĞUŞU

İslam Medeniyetinde Sanat

İslam dünyasında bilim, felsefe ve edebiyatın yanı sıra sanat
alanında da önemli çalışmalar yapılmıştır. İslam medeniye-
tinde sanat, estetik ile eşdeğer kullanılmıştır. "Allah güzeldir,
güzelliği sever.", anlayışı İslam medeniyetinin sanata verdiği
önemi gösteren bir ilke olmuştur. Floransalı sanat tarihçisi
Titus Burckhardt (Taytıs Börkhat), bu düşünceyi şu şekil-
de anlatmıştır; “İslam nedir?” sorusuna İslam sanatına ait,
Kurtuba Camisi’ni veya Kahire’deki İbn Tolun Camisi’ni veya
Semerkant’taki medreselerden birini veya Taç Mahal’i cevap
olarak verebiliriz. Cevap kısa ama geçerli olur, demiştir.
İslam, inananlarına her işlerini en güzel şekilde yapmalarını
emretmektedir. Bundan dolayı Müslüman; güzellik, zara-
fet, derin kavrayış, yüksek duyarlılık, edep içinde olmalı ve
bunu hayatına yansıtmalıdır.
İslam sanatı ve estetiği İs-
lam’ın insan, âlem ve hayat
anlayışından bağımsız değil-
dir. Din-sanat ilişkisi söz ko-
nusu olduğunda İslam dini
ile İslam sanatı, ayrılmaz bir
bütünlük sergiler. İslam sana-
tı, İspanya’dan Semerkant’a
kadar hem zengin hem de
kusursuz bir ahenge sahiptir.
İslam sanatının başlangıçtan
beri değişmeyen temel niteliği
özgün üslubu, motif zenginliği
ve kendine has mimari siste- Görsel 5.36
midir. Müslümanların resimleme ve süslemede diğer kültür- Arabesk motif örneği
lerde rastlanmayan kendine özgü bir sanat anlayışı vardır.
Hat ve arabesk gibi çeşitli sanat dallarını da bünyesinde ba-
rındıran mimari, İslam sanatında en ön sırada yer almıştır
(Görsel 5.36).

Puta tapma geleneği, İslam’ın ilk yıllarında tasvir yasağı ko-
yulmasının ana nedenlerinden biri olmuştur. Bu yasak ile Tev-
hit anlayışı, kalıcı hâle getirilebilmiştir. Özellikle canlı resme
ve heykele hoş bakılmadığı için Müslümanlar arasında soyut
resim diyebileceğimiz, hüsnü-hat, tezhip, ebru, minyatür gibi BİLİYOR MUSUNUZ?
sanatlar gelişmiştir.

İslam sanatında doğada mümkün olmayacak şekilde dal,
yaprak ve çiçeklerin tekrarı ile geometrik düzenleme sık sık
kullanılmıştır. Böylece her türlü tezhip ve tezyinat önemli
sanat dallarından olmuştur. Kur'an-ı Kerim’in kutsallığı ve
ona gösterilen saygı, bütünüyle İslam'a özgü olan hat sana-
tının doğmasını sağlamıştır. Musikiden giyim kuşamla ilgili
olanlarına kadar bütün İslam sanatları bir şekilde Kur'an'dan
etkilenmiştir.

171