Page 18 - T.C. İnkılap Tarihi ve Atatürkçülük - Ünite 3

ATATÜRKÇÜLÜK VE TÜRK İNKILABI

Tevhid-i Tedrisat Kanunu’yla eğitimin planlanması, denetlenmesi ve yürütül-
mesi Millî Eğitim Bakanlığına verildi. Böylece Türkiye Cumhuriyeti yurttaş-
ları arasında millî birlik kuruldu. Eğitim ve öğretimde birliği gerçekleştiren
Tevhid-i Tedrisat Kanunu, eğitim sisteminde laik, millî, akla dayalı, bilimsel
ve çağın sosyal ihtiyaçlarına göre düzenleme yapabilme imkânı tanıdığından
Türk inkılabının en önemli adımlarından biri oldu.

Sıra Sizde
Türklerin tarih boyunca farklı alfabeler kullanmasının sebebi ne
olabilir?

3. 5. 2. Harf İnkılabı

Türkler tarih boyunca farklı alfabeler kullanmışlardı. Orta Asya’da Köktürk-
ler ve Uygurlar zamanında Türk alfabeleri kullanılmış, İslamiyet’in kabulü ile
birlikte Arap alfabesi benimsenmişti.

Osmanlı Dönemi’nde XIX. yüzyıldan itibaren Arap harflerine dayalı yazı-
nın değişmesi ya da yeniden düzenlenmesi konusunda dönemin aydınları
arasında tartışmalar sürmüş ama alfabenin yenilenmesi konusunda bir sonuç
alınamamıştı. Millî Mücadele sonrasında çağdaşlama hedefine uygun olarak
alfabenin değişmesi meselesi tekrar ele alındı. Özellikle Azerbaycan’ın Latin
harflerine dayalı yeni bir alfabe kabul etmesi, Türkiye’de de Latin harflerinin
kabulünü tekrar gündeme getirdi.

Türk inkılabı sürecinde Mustafa Kemal, bütün Batı toplumlarının kullandı-
ğı Latin harflerini, çağdaş dünyayla bütünleşmek için kullanılmasını uygun
buldu.
Görsel 3.13: Atatürk halka yeni alfabeyi tanıtıyor,
Kayseri 1928 Bu amaçla çalışmalara başladı. Mustafa Kemal’in bu çabası doğrultusunda
çalışmalar yapan Dil Encümeni, farklı alfabeleri inceleyerek kendisine bir
rapor sundu. Bu rapor üzerine Mustafa Kemal, 8 Ağustos 1928’de İstanbul
Gülhane Parkı’nda halka hitap ederek harf inkılabını şöyle duyurdu: “Arka-
daşlar, güzel dilimizi ifade etmek için yeni Türk harflerini kabul ediyoruz.”
Mustafa Kemal, bütün yurttaşlara yeni harflerle okuma yazma öğretilmesini
istedi. Önce Dolmabahçe Sarayı’nda başlayan dersler kısa sürede tüm ülkeyi
sardı. Mustafa Kemal bu dersleri yakından izledi. Hatta sırf bu amaçla yurt
gezileri yaptı (Görsel 3.13).

Bu yeni harf seferberliği halk arasında iyice benimsendikten sonra 1 Kasım
1928’de yeni harflerin kullanılması bir kanunla resmî hâle geldi. 3 Kasım
1928’de yürürlüğe giren kanunla bütün resmî yazışmaların yeni Türk harfleri
ile yapılması yasal zorunluluk oldu.
Bilgi Notu
Yeni harflerin resmen kabulü ile ülkede okuma yazma seferberliği başlatıl-
Bakanlar Kurulunun Ankara’da 11 dı. 11 Ekim 1928’de Millet Mekteplerinin açılması kararlaştırıldı. Bu okullar
Kasım 1928’de yaptığı toplantı- halkın işlerini aksatmadan onları yeni alfabe ile okuryazar yapmayı hedef-
da Mustafa Kemal Paşa’ya Millet
Mektepleri Başöğretmenliği unvanı liyordu. Hatta Millet Mekteplerinin merkezlerine ulaşım imkânı bulamayan
layık görüldü. 24 Kasım 1928’de yurttaşlar için gezici Millet Mektepleri oluşturuldu. Gazi Mustafa Kemal,
ise Mustafa Kemal Atatürk, Ba- halkçılık ilkesi doğrultusunda kurulan ve kendisine başöğretmenliği teklif
kanlar Kurulunun verdiği bu unvanı edilen Millet Mektepleri’nin başöğretmenliğini kabul etti.
kabul etmiştir ve Atatürk’ün 100. Sıra Sizde
doğum günü olan 1981’den itiba- Latin alfabesinin kabul edilmesinin Türk toplumunun üzerinde-
ren 24 Kasım, Öğretmenler Günü ki etkilerini tartışınız.
olarak kutlanmaktadır.

Devlet Demiryolları ve Limanlar
Kayseri Uçak Fabrikası kuruldu. Genel Müdürlüğü kuruldu.
1926 1927

116