Page 5 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 4.Ünite

4. Ünite

1923’te yapılan seçimlerde II. Grup ciddi bir varlık gösteremedi ve çoğun-
luğu, Mustafa Kemal’in kurduğu I. Grup (Halk Fırkası) elde etti. 11 Ağustos Bilgi Notu
1923’te toplanan II. Meclis’in ilk faaliyetlerinden biri, 23 Ağustos 1923’te I. TBMM’de ortaya çıkan gruplar
Lozan Barış Antlaşması’nı onaylamak oldu. arasında; Tesanüt (Dayanışma)
Grubu, İstiklal Grubu, Islahat Gru-
Lozan Barış Antlaşması’nın TBMM’de onaylanmasından sonra altı hafta bu, Halk Zümresi, Müdafaa-i Hu-
içinde İtilaf Devletleri askerlerinin Boğazlardan ve İstanbul’dan çekilmesi kuk Zümresi yer alır.
kararı gereğince 6 Ekim 1923’te işgal kuvvetleri İstanbul’u terk etti. Böylece
13 Kasım 1918’de fiilen işgale uğrayan İstanbul, 6 Ekim 1923’te düşman
işgalinden kurtarıldı.

4. 1. 2. Çok Partili Hayata Geçiş Denemeleri ve
Karşılaşılan Tepkiler

Sıra Sizde
Çok partili hayat ile demokrasi arasındaki ilişkiyi açıklayınız.

Doğrudan doğruya millet egemenliğine dayanan, yöneticileri halkın oyu ile
seçilen devlet rejimlerine cumhuriyet adı verilir. Türk milletinin yaratılışına
en uygun yönetim şekli olarak cumhuriyeti gören Mustafa Kemal, bu yöne-
tim şeklinin demokrasi içinde gelişeceği inancındaydı ve cumhuriyet rejimini
demokrasi ile tamamlamak istiyordu.

Halkın kendi kendini yönetmesi olarak tanımlanan demokraside kişiler, dü-
şüncelerini savunup yayma olanağına sahiptirler. Benzer görüşte olan kişiler
bir araya gelip örgütlenebilir. Ülke yönetiminde söz sahibi olmak amacıyla
örgütlenen bu gruplara, siyasi partiler adı verilir. Siyasi partiler demokratik
hayatın vazgeçilmez unsurları arasında yer alır.

Cumhuriyet Halk Fırkası (Partisi)

Millî Mücadele’nin kazanılmasından sonra Mustafa Kemal, inkılapları yapa-
bilmek için, birlikte uyum içinde çalışabileceği insanlardan oluşan bir kad-
roya ihtiyaç duydu. Bu amaçla siyasi bir parti kurmak için harekete geçti.
Dokuz temel ilkeden oluşan bir parti programı hazırladı. Mustafa Kemal,
gerçekleştirmeyi düşündüğü inkılapları parti programına koydu ve bu partiyi
herhangi bir toplumsal sınıfın değil bütün halkın partisi yapmayı amaç edindi.
Bu doğrultuda 9 Eylül 1923’te “Halk Fırkası” kuruldu. Cumhuriyet’in ilan
edilmesinden sonra 10 Kasım 1924’te partinin adı Cumhuriyet Halk Fırkası
olarak değiştirildi. 1950’de Demokrat Parti iktidara gelinceye kadar ülkeyi
tek başına yöneten Cumhuriyet Halk Fırkası, bu süreçte inkılap hareketlerinin
çoğunu gerçekleştirmiştir.
Terakkiperver (İlerici) Cumhuriyet Fırkası (Partisi)

Millî Mücadele boyunca ülkeyi işgalden kurtarmak için birlikte çalışan bazı
komutanlar ve milletvekilleri arasında kazanılan zafer sonrası devletin ve
toplumun alacağı şekil konusunda fikir ayrılıkları baş gösterdi. Saltanatın
kaldırılması ve Cumhuriyet’in ilanı sonrasında bu fikir ayrılıkları daha da art-
tı. Halk Fırkası içinde başlayan muhalefet, en çok devletçilik ve inkılapçılık
ilkelerinin uygulanma şekline karşı çıkıyordu. Millî Mücadele’nin lider kad-
rosundan; Kazım Karabekir, Rauf (Orbay), Dr. Adnan (Adıvar), Refet (Bele)
ve Ali Fuat (Cebesoy) Cumhuriyet Halk Fırkasından istifa ederek 17 Kasım
1924’te Terakkiperver Cumhuriyet Fırkasını kurdular.

Cumhuriyet Halk Fırkası kuruldu. Ankara Başkent oldu.

1923 1923
13 Ekim 139