Page 12 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 6.Ünite

II. DÜNYA SAVAŞI SONRASINDA TÜRKİYE VE DÜNYA

NATO’nun Kuruluşu
Oku-yorum
Kuzey Atlantik Antlaşması Örgütü (NATO: North Atlantic Treaty Organiza-
Türkiye ve Yunanistan’ın Dünya tion), Soğuk Savaş Dönemi’nde SSCB’ye karşı kurulan geniş kapsamlı bir
Siyasetindeki Yeri savunma ittifakıdır. ABD, İngiltere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg,
ABD Dışişleri Bakan Yardımcısı Norveç, Danimarka, İzlanda, Portekiz, İtalya ve Kanada’nın katılımıyla 4
Dean Acheson (Diin Eçısın), Türki- Nisan 1949’da kuruldu (Görsel 6.9). NATO’nun oluşturulmasının ana fikri
ye’ye yardım nedenini Temsilciler SSCB yayılmasına ve tehdidine karşı etkili bir set kurmaktı. Bu amacı gerçek-
Meclisi’nde son derece açık olarak
şöyle ortaya koyuyor: leştirmek için öncelikle NATO antlaşmasını imzalayan ülkeler arasında askerî
“Ekonomik problemlerini özgürlük iş birliği sağlandı. Böylece üye devletlerden birine yapılacak olan herhangi
yolunu seçmek suretiyle çözmele- bir saldırı, hepsine karşı yapılmış sayılacaktı. NATO’ya üye devletlerin askerî
rinde kendilerine elimizden geldiği ittifak dışında siyasi, ekonomik ve sosyal alanlarda da iş birliği içerisinde
kadar yardım etmek, çıkarımız için olmaları planlandı. NATO yapılanması sonucunda SSCB öncülüğünde oluşan
hayatidir. Türkiye ve Yunanistan’ın Doğu Bloku’na karşı Batı Bloku oluşturuldu.
yıkılması ve iki ülkede totaliter rejim-
lerin kurulmasının Orta Doğu ülkeleri
üzerinde etkisinin ne olacağını an-
latmama gerek yok… Öte yandan,
Yunanistan ve Türkiye’nin, özgür-
lük ilkelerini sıkı sıkıya bağladıkları
ABD’den yardım gördükleri zaman
bunun moralleri ve iç gelişmeleri
üzerindeki etkisini bir düşünün Tür-
kiye ve Yunanistan’da elde edilecek
sonucun Boğazlardan Çin Denizi’ne Görsel 6.9: ABD Başkanı H. Truman,
kadar olan geniş bölgede nasıl bü- Kuzey Atlantik Antlaşması’nı imzalarken
yük bir ilgi ile izleneceğini söylemek
çok abartılı olmaz.” Sıra Sizde
Oral SANDER, Türk-Amerikan İlişkileri, Doğu Bloku’nun dağılmasına rağmen NATO’nun hâlâ varlığını
s. 38. sürdürmesinin sebepleri nelerdir?
ABD’nin dış politikası açısından Avrupa Konseyi
Türkiye ve Yunanistan’ın önemi
nedir?
Avrupa Konseyinin kuruluş amacı, her alanda üye ülkeler arasında güven
oluşturup iş birliği sağlamaktır. 5 Mayıs 1949’da Londra Antlaşması ile İngil-
tere, Fransa, Belçika, Hollanda, Lüksemburg, Danimarka, İrlanda, İtalya,Nor-
veç ve İsveç arasında kurulan konsey sadece Avrupa devletlerini kapsayan ve
askerî niteliği olmayan bir teşkilattır.

6. 2. 3. Doğu ve Batı Arasındaki Türkiye

Türkiye-SSCB İlişkileri

II. Dünya Savaşı’ndan sonra müttefikler arasında yapılan konferanslarda
Türkiye üzerindeki Sovyet tehdidi açık bir şekilde ortaya çıktı. Yalta Kon-
feransı’na katılan SSCB lideri Stalin, II. Dünya Savaşı sonunda ortaya çıkan
koşullar nedeniyle Boğazların statüsünün aynen devam edemeyeceğini dile
getirdi. Bu doğrultuda Montrö Boğazlar Sözleşmesi’nin günün koşullarına
uygun olarak yeniden düzenlenmesini ve SSCB lehine değişiklikler yapılma-
sını talep etti.
ABD, SSCB’nin karşısında yer alırken, Sovyet Rusya tehdidine maruz kalan
Türkiye’nin de Batı ile olan ilişkileri gelişti. Türkiye siyasi alanda ABD’nin
desteğini aldı. Türkiye ile SSCB arasındaki siyasi gerginlik 1953’e kadar sür-
dü. SSCB 30 Mayıs 1953’te yaptığı açıklamayla, II. Dünya Savaşı’ndan son-
ra gündeme getirdiği taleplerinden vazgeçtiğini resmen bildirdi. Türkiye ve
SSCB arasındaki ilişkiler de bu tarihten sonra yumuşamaya başladı.

Birleşmiş Milletler Teşkilatı, İnsan Hakları
Evrensel Beyannamesi’ni kabul etti. Comecon kuruldu.

1948 1949
184 10 Aralık