Page 7 - T.C. İnkilap Tarihi ve Atatürkçülük | 6.Ünite

6. Ünite

Milletvekili seçimlerinin ardından Demokrat Parti büyük bir çoğunlukla ik-
tidara geldi. 22 Mayıs 1950’de toplanan Türkiye Büyük Millet Meclisi, DP
genel başkanı Celal Bayar’ı cumhurbaşkanı olarak seçti (Görsel 6.5). Refik
Koraltan da TBMM başkanı seçildi. Celal Bayar’ın ardından DP genel baş-
kanlığına ise Adnan Menderes getirildi.

1950 seçimlerinde Demokrat Parti’nin iktidara gelişiyle yeni bir siyasi dönem
başladı. Bu dönemi değerlendiren eski Cumhurbaşkanı İsmet İnönü: “Benim
en büyük yenilgim en büyük zaferim oldu.” Sözleriyle demokrasiye olan
inancını ve bağlılığını dile getirmiştir.

6. 1. 2. Ekonomik Hayat Görsel 6.5: Celal Bayar’ın cumhurbaşkanı
seçilmesiyle ilgili gazete haberi
Cumhuriyetin ilk yıllarından itibaren tarımsal alanı kalkındırmaya yönelik
çalışmalara büyük önem verildi. Fakat hem II. Dünya Savaşı’nın olumsuz
etkileri hem de tarım reformunun uygulanmasını gerçekleştirebilecek nite-
likte kadroların olmamasından ciddi bir toprak reformu yapılamadı. II. Dün-
ya Savaşı sona erince çiftçiyi topraklandırma konusunda çalışmalar başladı.
Mecliste yaşanan uzun tartışmaların ardından 1945’te Çiftçiyi Topraklandır-
ma Kanunu kabul edildi. Bu yasayla arazisi olmayan çiftçiyi toprak sahibi
yapmak ve tarıma açılan toprakların işlenip üretimin artırılması amaçlandı.

1945’ten sonra CHP, devletçi ekonomi modeli uygulamalarını yumuşattı ve
serbest ekonomiye yönelik politikalar takip etmeye başladı. II. Dünya Sava- Bilgi Notu
şı süresince yaşanan ekonomik sıkıntılar ve DP’nin liberalizmi savunması,
CHP’nin devletçi ekonomi politikasında değişikliğe gitmesine yol açtı. Çoğunluk Sistemi: Bu sistemde,
her seçim çevresinde geçerli oy-
Recep Peker Hükûmeti döneminde devalüasyona gidildi. 7 Eylül 1946’da ların çoğunluğunu kazanan partili
Türk Lirası’nın değeri ABD doları karşısında %50 oranında düşürüldü. 1 veya bağımsız aday milletvekili
ABD doları 280 kuruş oldu. Böylece devletçi ekonomiden liberal ekonomiye seçilir.
Nisbi Temsil Sistem: Nisbi temsil
doğru ilk adım atıldı. Bu devalüasyonla ithalat artırılmaya ve yerli ürünlerin veya orantılı temsil, siyasal partile-
ihracatı kolaylaştırılmaya çalışıldı. Fakat üretim ve dış ticarette istenen sonuç rin seçimde aldıkları oy oranında
elde edilemedi. parlementoda temsil edilmelerine
olanak veren sistemdir.
Tablo 6.3: 1945-1950 Yılları Arasında Türkiye’de Çalışma Hayatının
Düzenlenmesi
Çalışma Bakanlığı kuruldu. 22 Haziran 1945

İşçi Sigortaları Genel Müdürlüğü kuruldu. 9 Temmuz 1945
İş ve İşçi Bulma Kurumu kuruldu. 23 Ocak 1946

6. 1. 3. Sosyal ve Kültürel Hayat
Bilgi Notu
II. Dünya Savaşı’ndan sonra Türkiye’de hızlı bir şekilde nüfus artışı yaşandı.
1940-1945 yılları arasında nüfus artış oranı %5,4 iken bu oran 1945-1950 Devalüasyon: Sözlük manası kıy-
yılları arasında %11,5’e çıktı. Hayat standartlarının iyileşmesi ve sağlık ala- metten düşme anlamına gelen
nındaki gelişmeler nüfustaki artışın en temel nedenleri oldu. devalüasyonun iktisadi manası,
ulusal paranın yabancı paralar kar-
1945’ten itibaren kırsal kesimden kentlere göç yaşanmaya başladı. Tarımda şısındaki değerinin düşürülmesidir.
makineleşmenin başlaması, aile içindeki nüfus artışıyla beraber toprakların Devalüasyon özellikle sabit kur
aileyi oluşturan bireyler arasında bölünmesinden dolayı aileye yetmemesi, sistemi için geçerlidir. Bu sistemde
şehirlerdeki iş imkânlarının köylere oranla daha çok olması gibi nedenler in- yerli paranın yabancı paralar karşı-
sındaki değeri hükûmet tarafından
sanları şehirlere göç etmeye yönlendirdi. Ankara, İstanbul, Adana, İzmir gibi belirlenir ve devalüasyonda hükû-
büyük kentler yoğun olarak göç aldı. met kararıyla ve aniden yapılır.

Hindistan bağımsızlığını kazandı. Cominform kuruldu.
1947 1947

179