Page 19 - Türk Dili ve Edebiyatı - Ünite 4

Makale

b. Kaynak Taraması Yapma ve İlgili Bölümleri Seçme: Belirlenen konuda var olan kaynaklar ve yapı-
lan araştırmalar taranarak kullanılabilecek veriler toplanır. Toplanan veriler içinden konuyla ilgili bö-
lümler seçilir, gruplandırılır. Kaynak taraması yapılırken kaynakların konuyla doğrudan ilgili olmasına,
akademik yayınlardan ve farklı kaynak türlerinden oluşmasına özen gösterilir.
Kütüphaneler kaynak taramasının yapılabileceği en önemli kurumlardır. Kütüphanelerden yarar-
lanabilmek için bu kurumlardaki “kaynakları sınıflandırma sistemi”nin bilinmesi gerekir. Kütüpha-
nelerde ansiklopedi, sözlük, kitap, dergi, almanak (yıllık), bildiri, tez, araştırma raporu vb. genellikle
konularına ve yazarlarına göre sınıflandırılır. Eser adı, yazar adı, konu vb. bilgiler kullanılarak kütüpha-
nelerin kataloglarından tarama yapılabilir. Araştırmalarda sağlıklı bilgi için mümkün olduğu ölçüde
birincil kaynaklar kullanılmalıdır. Örneğin Yahya Kemal’in Sessiz Gemi adlı şiiri ile ilgili bir araştırmada
öncelikle bu şiirin aslının tespit edilmesi gerekir. Bu şiir, gerek Genel Ağ’da (İnternet) gerekse basılı ki-
taplarda farklı biçimsel özelliklerle görülmektedir. Söz konusu şiir, alt alta dizeler hâlinde midir yoksa
beyitler hâlinde mi? Bunun tespiti için Yahya Kemal’in kütüphanelerdeki şiir kitaplarına başvurulabi-
lir. Örneğin Erciyes Üniversitesi Merkez Kütüphanesinde Yahya Kemal’in Kendi Gök Kubbemiz adlı şiir
kitabının dört farklı yayınevine ait farklı tarihlerde basılmış örnekleri bulunmaktadır. Şairin sağlığında
hiçbir kitabı yayımlanmamıştır. Ölümünden kısa bir süre sonra İstanbul Fetih Cemiyeti Yahya Kemal
Enstitüsü tarafından sanatçının yazıları ve şiirleri toplanmış ve aslına uygun biçimde yayımlanmıştır.
Bu bilgiden hareketle kütüphanedeki kitaplar arasından ilk kaynağa gidildiğinde şiirin aslının alt alta
dizeler hâlinde olduğu görülecektir.
Önemli bir kaynak tarama yolu da Genel Ağ’dır ancak Genel Ağ, pek çok hatalı bilgi barındırmak-
tadır. Oradan alacağımız bilgi; akademik açıdan kontrol edilmiş, güvenilir ve geçerli olmalıdır. Genel
Ağ’dan verimli bir şekilde yararlanmak için sanal kütüphanelerin Genel Ağ adreslerini bilmek ve iyi
bir Genel Ağ kullanıcısı olmak gerekir. Türkiye Bilimsel ve Teknolojik Araştırma Kurumuna (TÜBİTAK)
bağlı bir enstitü olan Ulusal Akademik Ağ ve Bilgi Merkezi (ULAKBİM), Millî Kütüphane tarafından
yayınlanan Türkiye Makaleler Bibliyografyası ve Yükseköğretim Kurulu Ulusal Tez Merkezi Veri Tabanı;
Türkiye’de açık erişime uygun bilimsel akademik içeriklere ulaşabilmek için başvurulabilecek başlıca
Genel Ağ kaynaklarıdır. Ayrıca araştırma konusu ile ilgili istatistiki bilgiler için Devlet Personel Başkan-
lığı ve Türkiye İstatistik Kurumu gibi kurum ve kuruluşların yayınlarından yararlanılabilir.

Genel Ağ’da anahtar kelimeler yardımıyla ön kaynak taraması yapılır. Bu tarama sınırlandırılarak
kullanılabilecek kaynaklar belirlenir. Detaylı kaynak taraması yoluyla veri toplanır. Örneğin Karadeniz
türküleri ile ilgili bir araştırmada yaygın arama motoru, “türkü” için yaklaşık 425.000.000 sonuç verir-
ken ULAKBİM Keşif “türkü” için yaklaşık 110.000, “Karadeniz türküleri” için 27 sonuç vermektedir. Bu
durum, araştırmada kaynak sınırlamasının (konuyla doğrudan ilgili kaynaklara yönelmenin) gerekli-
liğini ve önemini göstermektedir. Yine Erciyes Üniversitesi Merkez Kütüphanesinin çevrimiçi katalog
taramasında arama kutucuğuna “müzik” yazıldığında 1000’in üzerinde, “Türk müziği” yazıldığında
200’e yakın, “türkü” yazıldığında 100’ün üzerinde, “Türk halk müziği” yazıldığında 100’e yakın sonuç
çıkarken “Karadeniz türküleri” yazıldığında sadece 2 sonuç çıkmaktadır (Erişim: 11.12.2017).

2. Planlama
Bu aşamada metnin temel bölümleri ve daha önce kaynak taramasında toplanan bilgilerin hangi
bölümlerde kullanılacağı belirlenir.

a. Metnin Temel Bölümlerini Belirleme: Metinde düşüncelerin, bilgilerin, kısaca metnin içeriğinin
nasıl bir düzen içinde verileceği planlanır. Metnin temel bölümleri olan başlık, özet, giriş, yöntem,
bulgular, sonuç ve tartışma bölümleri belirlenir.
b. Bilgilerin Hangi Bölümlerde Kullanılacağını Belirleme: Daha önce toplanan bilgilerin metindeki
kompozisyona göre özet, giriş, yöntem, bulgular, sonuç ve tartışma bölümlerinden hangisinde kul-
lanılacağı belirlenir.

125