Page 24 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 4.Ünite

4 ÜNİTE

saçma, alaycı düzene boyun eğmiş gibi kendini koyverdi. Şimdi ona istediklerini yapabilirlerdi. Yanın-
daki polis kolunu sarsıp, ummadığı yumuşak bir sesle sordu:
—Ne oldu? Anlat.
—Otobüse yetişecektim…
Sustu. Konuşmak gereksizdi. Bundan sonra kimseye ondan söz etmeyecekti. Biliyordu, anlamazlardı.

Yusuf ATILGAN, Aylak Adam

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI

aklına esmek : Daha önce düşünmemiş olduğu şeyi birden yapmaya karar vermek.
boyun eğmek : İsteyerek veya istemeyerek uymak, katlanmak.
komisyoncu : Komisyon işleri yapan kimse, simsar.
pasaj : İçinde dükkânlar bulunan, üzeri kapalı veya açık çarşı.

peyzaj : Kır resmi.
senfoni : Orkestra için bestelenmiş, birkaç bölümden oluşan uzun müzik eseri.
şakak : Göz, alın ve yanak arasında, elmacık kemiğinin üstünde bulunan çukurumsu bölge.
tutamak : Tutunacak, dayanacak, güvenecek şey.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, Yusuf Atılgan’ın ilk romanı olan Aylak Adam ’dan alınmıştır. Yazar, bu eseriyle
modern Türk edebiyatı içinde önemli bir yere sahip olmuştur. Yusuf Atılgan, Aylak Adam ’da ve diğer
romanı Anayurt Oteli ’nde yarattığı kahramanlarla yabancılaşma ve yalnızlık temasını başarıyla işle-
miştir.
Modernist romancılar; eserlerinde insanlarla sağlıklı ilişkiler kuramayan, toplumsal değerlerle ça-
tışmalar yaşayan kahramanları sıklıkla işlemişlerdir. Okuduğunuz Aylak Adam ’ın kahramanı C. de
yalnızdır. Babasından kalan mülklerin geliriyle herhangi bir işte çalışmadan yaşayan C., çağdaş bire-
yi bütün trajedisiyle yansıtmaktadır. C. yalnızlık, bunalım ve yabancılaşma temalarını temsil etmesiy-
le daha sonra yazılacak romanların benzer kişilerinin de öncülüğünü yapmıştır.
Aylak Adam ’da bireyin iç dünyası başarıyla yansıtılırken modern psikolojiden de yararlanılmıştır.
Romanda C.nin kadınlarla kurduğu ilişkiler, sert bir baba ve yumuşak anne/teyze kahramanlarına
göndermeler yapılarak psikanalitik çözümlemeye yaslanacak şekilde anlatılmıştır.
Aylak Adam ’da iç konuşma, geriye dönüş gibi modernizm akımının romanda sık kullandığı anla-
tım tekniklerine yer verilmiştir. İç konuşma; romanda kahramanın zihninden geçenlerin, anlatıcının
aradan çıkarılarak aktarılması tekniğidir. İç konuşmada genellikle gramer kurallarının tam yansıtıl-
madığı, günlük konuşmanın doğallığı içindeki ifadelerle oluşturulan cümleler kullanılır. Modernist
romanlarda işlenen yabancılaşmış bireyin, bunalımlı ve karmaşık iç yapısını ortaya koymak için iç
konuşma tekniğinden yararlanılmıştır.
Geriye dönüş, modernist romanlarda bireyin iç dünyasını ve psikolojisini sergilemede işlevsel ola-
rak kullanılan anlatma tekniklerindendir. Geriye dönüş, romanda kronolojik olarak genellikle ileriye
doğru giden zamanın yer yer geriye dönüşlerle kesilmesidir. Bu teknik klasik romandan farklı olarak
modernist romanlarda ben anlatıcının yani kahraman anlatıcının bulunduğu ortamdan, içsel kopuş-
larla uzaklaşmasını ve kopmasını sağlar. Geriye dönüş tekniği bu yönüyle psikolojik ögelerin yansıtıl-
masında başarıyla kullanılır. Aylak Adam romanında kahraman C. yer yer kendi zihninde geriye dö-
nüşler yaşar ve babası, teyzesi ve annesiyle ilgili anlık hatırlamalarıyla iç dünyasının sırları hakkında
önemli ipuçlarını ortaya koyar.
Türk edebiyatında özellikle 1950’li yıllarda örneklerini görmeye başladığımız modernist anlayışla
eser veren sanatçılar arasında Oğuz Atay, Ferit Edgü, Vüs’at O. Bener, Demir Özlü gibi isimler sayılabilir.

170