Page 39 - Türk Dili ve Edebiyatı 12 | 4.Ünite

ROMAN

“Aysel…”
Aysel yaklaştı.
“Yıkasan iyi olurdu.”
Aysel kanlar içindeki kareli gömleğimi aldı, yıkamaya başladı. Ama bir an sonra bıraktı. Parmakları
ucuna basarak Baytemir’den yana gittiğini hissettim:
Radyatörden suyu akıttınız mı?” diye sordu yavaşça. “Donar...”

İlyas kamyonun arızası giderildikten sonra oradan ayrılır. Ancak sık sık Samet’i görmek için yine ge-
lir. Durumu öğrenen Aysel, Samet’in sokağa çıkmasına bile izin vermez. İlyas yine bir gün Samet’i gör-
meye gelir ancak onu diğer çocukların yanında bulamaz. Onun hasta olduğunu düşünür ve Samet’i gör-
meye gider. Bir gün Samet’i kaçırmaya karar verir ama Samet ağlayıp dönmek ister. Aysel’in seçimi de
Baytemir’den yana olunca İlyas, büyük bir yıkıma uğrar; orayı terk ederek Pamir’e gider. Anlatıcı yazar,
romanın son bölümünde Baytemir’in savaş sonrası evine dönmesini, eşini ve çocuğunu bulamamasını,
Aysel ve Samet’le tanışmalarını, bir aile olmalarını Baytemir’in dilinden aktarır.
Cengiz AYTMATOV, Selvi Boylum Al Yazmalım

METİNDE GEÇEN BAZI KELİME VE KELİME GRUPLARI
içi parçalanmak : Birine çok acıyıp üzülmek.

şose : Genellikle taş kırıkları üzerine kum döşenip silindir geçirilerek yapılan yol.
taş kesilmek : Çok şaşırıp ne yapacağını, ne söyleyeceğini bilememek, sesini çıkaramaz olmak.
yaygı : Yere veya döşeme üzerine serilen örtü.

METİN VE TÜRLE İLGİLİ AÇIKLAMALAR

Okuduğunuz metin, Kırgız edebiyatının önde gelen isimlerinden Cengiz Aytmatov’a ait Selvi Boy-
lum Al Yazmalım romanından alınmıştır. Eserde İlyas adlı bir kamyon şoförünün köylü kızı Aysel’le
birbirlerini sevmeleri, çeşitli nedenlerden ötürü ayrılmaları ve sonra yollarının tekrar kesişmesi an-
latılmaktadır. Yazar, Selvi Boylum Al Yazmalım adlı eserinde diğer eserlerinde de olduğu gibi Kırgız
halkının yaşantısından kesitler sunmuştur. Okuduğunuz metin, sinemaya da uyarlanmış ve Türk si-
nemasında büyük bir beğeniyle karşılanmıştır. Kırgızların millî sembolü hâline gelen ve yazdıklarıyla
Kırgızların adını dünya çapında duyuran Cengiz Aytmatov’un eserleri, Türkiye’de 1970’li yıllarda ya-
yınlanmaya başlar.
Türk dünyası edebiyatı ile Türkiye dışında yaşayan Kırgız, Kırım, Türkmen, Azeri, Özbek, Tatar gibi
bütün Türk boylarının oluşturdukları edebiyat kastedilmektedir. Bu boylar, uzun süre Sovyetler Birli-
ği’ne bağlı olarak yaşamışlardır. Sovyetlerin ideolojik yapısına rağmen bu dönemde bile dil ve anlatım
yönünden başarılı eserler vermişlerdir. Bu eserler incelendiğinde eserlerde Rus edebiyatının izlerini
görmek mümkündür. Bağımsız birer cumhuriyet hâlinde varlıklarını sürdürmeleri ise ancak Sovyet-
ler Birliği’nin dağılmasından sonra mümkün olmuştur.
Türk dünyası edebiyatında şiir, roman, hikâye, tiyatro gibi pek çok edebî türde yazılmış örnekler
vardır. Bu edebiyatlarda da roman ve hikâye türleri bir anda oluşmuş değildir. Sözü edilen türlerin or-
taya çıkışında halk hikâyelerinin, destanların, efsanelerin, mesnevilerin, Batılı eserlerin ve bazı Rus
yazarların etkisi vardır. Eserlerde genellikle savaş (özellikle II. Dünya Savaşı), aşk, halkın yaşantısı
gibi konular işlenmiştir.
Türk dünyası edebiyatının önemli roman ve hikâye yazarları arasında Neriman Nerimanov, İsa Hü-
seynov, Sabir Ehmedov, Seyid Hüseyin (Azeri edebiyatı); Musa Akyiğit, Muhammed Zahir Bigi (Tatar
edebiyatı); Cengiz Dağcı, İsmail Gaspıralı (Kırım edebiyatı); Cengiz Aytmatov, Ali Tokombaev (Kırgız
edebiyatı) gibi isimler sayılabilir.

185