Page 3 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 7.Ünite

Türklerde Spor

Çevgan
Günümüzde polo olarak tanınan bu oyun, altışar veya dörder kişilik iki grup hâlinde oyna-
nırdı. At üzerinde çöğen denilen ucu eğri bir değnekle oynanan bu oyunda amaç; düz arazide
sahaya bırakılan bir topun, belirlenen hedefe ulaştırılmasıdır. Bu oyun sayesinde gençlerin ata
binme kabiliyetleri artırılarak onlara bir tür askerlik eğitimi verilmiştir.

Okçuluk
Dünyanın en eski silahlarından olan ok, Türkler tarafın- BİLGİ NOTU
dan başarıyla kullanılmış ve Türkler uzun mesafelere isabetli
ok atışlarıyla tanınmıştır. Ok atma işini bir spor hâline getiren Çin kaynaklarına göre
Türkler, bahar aylarında yapılan törenlerde deriden yapılmış Kök Türkler oklara göre
dört köşeli hedeflere atışlar yapmıştır. Türklerde hem askerî farklı unsurlara ayrılıyordu.
hem de ekonomik amaçlar için kullanılan okçuluk öğretimi ço- Yani her bir ok, farklı bir
cuk yaşlarda başlamış, bu eğitimlerin sonucunda yetişen genç- boyu temsil ediyordu.
ler hızla koşan bir atın üzerinden dört bir tarafa hedefi bulan
oklar atabilmiştir (Görsel 7.4).
Bir savaş aracı olan ok, Türkler açısından çok de-
ğerliydi. Bu nedenle Türkler, ok ve yay üzerine yemin
ederlerdi.

Binicilik
Konargöçer hayat tarzında at önemli bir yere sahip-
ti. Bu nedenle Türkler atı ehlileştirmiş ve ata binmeyi
çocuk denecek yaşta öğrenmiştir. Kâşgarlı Mahmud; “At
Türk’ün kanadıdır.” diyerek, atın Türkler için önemini
ifade etmiştir. At, genellikle bir savaş aracı olarak kul-
lanıldığı için gençlere binicilik eğitimi küçük yaşlarda
verilmeye başlanmış, biniciliğin geliştirilmesi amacıyla
çeşitli yarışlar düzenlenmiştir. Dîvânu Lugâti’t-Türk’te
geçen; “Tavşanı ödül koyarak benimle at yarışı yaptı.”
cümlesinden hareketle, ilk Türkler zamanında at yarış-
ları yapıldığı söylenebilir.
Arap yazarlardan El Haiz; “Türklerin toplam yaşa-
dığı günlerin yarısından fazlası at üzerinde geçmekte-
dir.” diyerek, atın Türklerin hayatında ne kadar önemli
Görsel 7.4: Ok atan atlı
bir yere sahip olduğunu vurgulamıştır.
Güreş
Türklerin ata sporları arasında yer alan güreş, ilk dönemlerden itibaren Türkler tarafından
oynanan oyunlardan birisidir. Yapılan kazılarda ilk Türklere ait süs eşyalarının üzerine işlenmiş
güreş figürlerine rastlanmıştır. Düğünlerde, bayramlarda ve eğlencelerde şehirlerden köylere
kadar her yerde oynanan güreş, halk arasında yiğitlik oyunu olarak nitelendirilmiştir.
Türklerde güreş sporuna çok büyük değer verildiği, Orta Asya’daki her Türk boyunun bir
başpehlivanı olmasından da anlaşılır. İlk Türklerden beri yapılarak günümüze kadar gelen güreş
sporunun önemli organizasyonlarından biri de tarihi Kırkpınar Güreşleridir. Zira Osmanlı’nın ilk
dönemlerinde başlayan Kırkpınar Güreşleri, günümüzde de devam etmektedir.
Mızrak
İlk Türk devletlerinde; süngü, nayza denilen savaş aletlerine Osmanlı Devleti’nde mızrak
denilirdi. Bu savaş aletini kullanma becerisini geliştirmek amacıyla oynanan oyun da mızrak
oyunu olarak adlandırılırdı. Mızrak oyunu, süvarilerin savaşta saldırı ve savunma yeteneklerinin
geliştirilmesi için oynanırdı. Mızrak fırlatmak ya da iki tarafın karşı karşıya gelmesiyle oynanan
oyun, saldırı ve savunma yeteneğini geliştirmektedir.

237