Page 4 - Türk Kültür ve Medeniyet Tarihi 11 | 7.Ünite

7. Ünite

Cirit
Cirit, Türklerde eskiden beri oynanan atlı savaş sporla-
rından biridir ve at üzerinde iki takım hâlinde oynanır. Elle-
rinde ağaçtan yapılmış birer metre uzunluğunda değnekler
olan iki takım oyuncuları, birbirlerine iki yüz metre mesa-
fede karşılıklı olarak dizilirler. Hakemin başlama işaretiyle
birlikte oyunculardan biri karşı takıma doğru atını hızla sü-
rer. Bu sırada karşı takımdan birinin adını söyleyerek ona
meydan okur ve böylece yarışma başlamış olur.
Oyun sırasında yarışmacılar rakip takım elamanlarına
ciriti isabet ettirmeye çalışır. Bu esnada ciriti ata değdir-
mek ya da ciriti ata vurmak yasaktır. Ciriti rakip oyuncuya
vurma pozisyonundayken rakip oyuncu affedilebilir. Böyle
durumlarda affeden oyuncu, ciriti rakibine isabet ettirmiş
gibi puan kazanır.
Cirit oyunu, değneğin doğru kullanılmasını sağlayan
bir idman çalışması olduğu için önem kazanmış ve halk
arasında yaygınlaşmıştır. Değnekle oynanan cirit oyunu
askerlerin savaşa hazırlanmasını sağlar, atların da savaş
ortamına alışması için zemin hazırlardı. Cirit oyunu, günü-
Görsel 7.5: Cirit oyunu oynayan atlı müzde Anadolu’nun bazı bölgelerinde hâlâ oynanmaktadır
(Görsel 7.5).

Gökbörü
Bu oyun Türklerin en eski millî oyunların-
dan birisidir. Günümüzde Özbekler ve Kırgızlar
gibi birçok Türk topluluğu tarafından hâlâ oy-
nanmaktadır (Görsel 7.6). Atlı sporlardan olan
gökbörü oyunu, içine saman doldurulduktan
sonra dikilen oğlak derisi ile oynanır.
Bu oyun için büyük bir sahanın ortasına
halhal veya adalet çemberi denen geniş bir da-
ire çizilir ve atlı yarışmacılar bu dairenin etra-
fına dizilir. Hakemler, içine saman doldurulan
oğlak derisini yüksek bir yere götürür. Hakemle-
rin başlama işareti ile birlikte yarışmacılar oğlak
derisinin olduğu bölgeye hızla at sürerler. Görsel 7.6: Günümüzde gökbörü oyunu
Hakemlerden biri içi saman dolu olan oğlak
derisini yarışmacıların üzerine fırlatır. Deriyi kapan yarışmacı, adalet çemberinin etrafına doğru
atı koştururken diğer yarışmacılar da oğlak derisini onun elinden almaya çalışırlar. Yarışmacı,
bu deri ile birlikte adalet çemberinin etrafını bir defa dönerse bir puan kazanır.
Bu yarışma, ata binme becerisi ile mücadele etme yeteneğini geliştirdiği için Türklerin her
daim savaşa hazır olmasını sağlayan bir idman olarak değerlendirilmiştir.

Kızbörü
Düğünlerde at üzerinde oynanan bir oyundur. Oyun, evlilik törenlerinde kesilen hayvanın
gelin tarafından kaçırılmasıyla başlar. Erkek tarafı gelini kovalar ve hayvanı gelinden almaya
çalışır.
Koşu (Seyirtme)
İlk Türklerde yapılan koşular genelde dinsel nitelik taşımıştır. Kırgızlarda çocukların doğu-
munda, kadınların da katıldığı koşular düzenlenmiştir.

238