Page 37 - Yönetim Bilimi (Tüm Kitap)
P. 37
Yönetim Bilimine Giriş
Okuma Parçası
Aşağıdaki metni okuduktan sonra, Enderun Mektebi ile ilgili öğren-
diklerinizi paylaşınız.
Enderun Mektebi
Osmanlı Devleti’nde II. Murat
zamanında Edirne Sarayı’nda
kurulan ve Fatih Sultan Meh-
met Dönemi’nde geliştirilen
Enderun Mektebi, XV. yüzyıl
ortalarından itibaren medrese
dışında en önemli resmî eğitim
kurumu niteliği taşır. Mülki ve
askerî idarecilerin yetiştirildiği
Görsel 1.23: Enderun Mektebi
bu mektep, Osmanlı bürokrasi-
sine gerekli insan gücü kaynağını oluşturmak için kurulmuştur. Bu niteliği ile
idari ve siyasi hedeflerin tayininde, devletin ana kurumlarının işleyişinde önemli
bir yere sahip olmuştur. Böyle bir kurumun oluşturulmasının esas hedefi, askerî
temele dayanan Osmanlı Devleti’ne yetenekli kumandan yetiştirmek ve devam-
lı büyüyen ülkenin farklı din, dil ve kültürlere mensup kitlelerini idare edecek
sağlam yönetici kadroları sağlamaktı.
Çalışma sistemi, programı ve işleyişi göz önünde tutulursa Enderun’un bir mek-
tepten ziyade çeşitli hünerlerin, sanatların, idari ve siyasi bilgilerin uygulamalı
olarak öğretildiği, yeteneklerin belirlendiği bir kurs ve staj yeri olduğu söylene-
bilir (Görsel 1.23).
Enderun’da başından sonuna kadar titizlikle uyulan ilkelerden biri çıkma idi.
Eğitiminde başarı ve ilerleme gösteremeyenler, buradan alınıp ordunun çeşitli
kademelerine verilirdi. Böylece ancak üstün başarı gösterenler eğitim süresini
tamamlayabilirdi. Enderun sisteminde önemle üzerinde durulan bir diğer ilke de
kültürün etkili bir şekilde verilmesiydi. Çok değişik ırk ve dinî kökenlerden gelen
gençler, İslam Türk kültürü içerisinde yetiştiriliyordu. Enderun eğitiminin temel
prensiplerinden biri de disiplindi. Eğitimine devam eden gencin her hareketinin
ölçülü olması gerekiyordu. Bu disiplin, gençlerin sabırlı, dayanıklı, saygılı, alçak
gönüllü olmalarını sağlardı. Gençlerin, yeteneklerine göre her türlü makama
ulaşabileceklerini bilmeleri, onların prensiplere uymalarını sağlar ve çalışma
azimlerini arttırırdı.
Enderun gençlerinin içinde bulunduğu çevre de onların bilgi ve görgülerinin
artmasına yardımcı oluyordu. Gerek merkezde gerekse eyaletlerde çeşitli se-
viyelerde hizmet gören vezir, beylerbeyi, sancak beyi ve diğer idari görevliler
genellikle bu kurumdan yetişmiş kimselerdir.
Enderun, tamamen farklı metotlara ve hedeflere dayanan medrese ile karşı-
laştırıldığında hedefine ulaşma açısından daha başarılıdır. Enderun’un sıkı bir
disipline dayanan, başarı ve yeteneği yükseltmeyi hedefleyen yapısı, bu kuru-
mu devletin en başarılı eğitim kurumu hâline getirmiştir. Nitekim Batılı birçok
gözlemci ve uzun yıllar İstanbul’da kalmış elçiler, medreseden ziyade Enderun
eğitimiyle ilgilenmişler ve bu kurum için daima övgü dolu sözler söylemişlerdir.
(Kısaltılarak düzenlenmiştir.)
“Enderun Mektebi”, İslâm Ansiklopedisi, İstanbul, TDV
35
