Page 28 - Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenciler

ORTAÖĞRETİM KADEMESİNDE KAYNAŞTIRMA/BÜTÜNLEŞTİRME YOLUYLA EĞİTİM UYGULAMALARI

Engelli Bireyler Eğitim Yasası (IDEA) zihinsel yetersizliği, bireyin eğitim performansını olumsuz etkile-
yen, gelişim döneminde başlayan ve uyum davranışlarında eksikliklerle birlikte görülen, genel zihinsel işlevlerin
belirgin şekilde düşük olması olarak tanımlar. Bu tanıma göre zihinsel yetersizlik için üç temel kriter bulunmak-
tadır: İlk kriter, bireyin standart bir zeka testinde ortalamanın iki veya daha fazla standart sapma altında puan
almasıdır, bu genellikle yaklaşık 70 veya daha düşük bir puan anlamına gelir. İkinci kriter, bireyin günlük yaşam
becerilerinde (uyarlanabilir davranış) belirgin zorluklar yaşamasıdır. Üçüncü kriter, zihinsel ve uyum davranış-
larındaki bu eksikliklerin zihinsel yetersizliği diğer yetersizliklerden ayırt etmek için gelişim döneminde meyda-
na gelmesi gerektiğidir. Zihinsel işlevlerde ve uyum sağlamada önemli kısıtlılıklar gösteren bir bireyin, eğitim
performansı üzerinde olumsuz bir etkiye sahip olduğu IDEA tarafından kabul edilir (Heward, Alber-Morgan ve
Konrad, 2017).
AAIDD, zeka puanına dayalı sınıflandırmanın yanı sıra, zihinsel yetersizliği olan bireylerin destek ihti-
yaçlarına göre de sınıflandırılmasını önermektedir (AAIDD, 2015; Çifçi-Tekinarslan, 2008). Bu sınıflandırmada,
zihinsel yetersizlik gösteren bireylerin ihtiyaç duydukları destek türüne göre dört kategoriye ayrılır:

Aralıklı desteğe Sınırlı desteğe Kapsamlı desteğe Yaygın destek
gereksinimi olan gereksinimi olan gereksinimi olan gereksinimi olan

Zeka bölümüne dayalı eğitsel sınıflandırmada, zihinsel yetersizliği olan bireyler üç ana gruba ayrıl-
maktadır: hafif, orta ve ağır düzeyde zihinsel yetersizlik. Hafif düzeydeki zihinsel yetersizliği olan bireyler "eğiti-
lebilir", orta düzeydeki zihinsel yetersizliği olan bireyler "öğretilebilir", ve ağır düzeydeki zihinsel yetersizliği olan
bireyler ise "ileri derecede zihinsel yetersizlik" kategorisinde değerlendirilmektedir.
Millî Eğitim Bakanlığı'nın (MEB) 2018 yılında yayımladığı Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği'nde, zi-
hinsel yetersizliği olan bireyler, ihtiyaç duydukları destek seviyelerine göre sınıflandırılmaktadır. Bu sınıflandır-
mada, zihinsel yetersizliği olan bireylerin özellikleri belirli kriterlere göre tanımlanmaktadır. Bu kriterler aşağı-
daki şekilde belirtilmektedir:

Hafif düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevlerde ve kavramsal, sosyal, pratik
uyum becerilerinde hafif düzeydeki sınırlılıklar nedeniyle, özel eğitim ve destek eğitim hizmet-
lerine sınırlı oranda ihtiyaç duyan birey.

Orta düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevler ve kavramsal, sosyal, pratik
uyum becerilerindeki kısıtlamalar nedeniyle, temel akademik bilgilerin, günlük yaşam ve iş
becerilerinin edinilmesi için özel eğitim ve destek eğitim hizmetlerine yoğun olarak ihtiyaç du-
yan birey.

Ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: Zihinsel işlevlerde ve kavramsal, sosyal, pratik
uyum becerilerindeki ciddi eksiklikler nedeniyle, öz bakım becerileri de dahil olmak üzere,
yaşamın her alanında sürekli ve yoğun özel eğitim ile destek eğitim hizmetlerine gereksinim
duyan birey.

Çok ağır düzeyde zihinsel yetersizliği olan birey: Bu bireyler, zihinsel yetersizliğin yanı sıra diğer
yetersizlikler de taşımaktadır ve öz bakım, günlük yaşam ve temel akademik becerileri edine-
medikleri için ömür boyu sürecek bakım ve sürekli gözetim gereksiniminde bulunurlar.

Bu tanımlardan da anlaşılacağı üzere, zihinsel yetersizlik, psikolojik sınıflandırma, eğitsel sınıflandırma
ve bireylerin ihtiyaç duyduğu destek miktarına göre çeşitli şekillerde sınıflandırılmaktadır.
28