Page 27 - Özel Eğitim İhtiyacı Olan Öğrenciler

ÖZEL EĞITIM IHTIYACI OLAN ÖĞRENCILER

ZİHİNSEL YETERSİZLİĞİ OLAN ÖĞRENCİLER

Bazı bireyler çeşitli sebeplerle doğuştan veya sonradan zihinsel yetersizlik geliştirebilirler. Özel eğitim
ihtiyacı olanlar içinde zihinsel yetersizlik yaşayanların oranı oldukça yüksektir. Bu ünitede, zihinsel yetersizliği
olan bireyler hakkında temel bilgiler ve açıklamalar sunulacak.

1. Tanım ve Sınıflama

Yıllar içinde "zihinsel yetersizlik" kavramı için birçok farklı terim ve tanım kullanılmıştır. Diagnostic and
Statistical Manual of Mental Disorders 5 (DSM-5) adlı eserde, bu durum "anlıksal gelişim bozukluğu" ya da
"anlıksal yeti yitimi" olarak adlandırılıyor. Anlıksal yeti yitimi, bireyin kavramsal, toplumsal ve pratik beceriler-
de hem zihinsel hem de uyum sağlama yeteneklerinde eksiklikler içeren, gelişiminin bir evresinde başlayan bir
bozukluk olarak tanımlanır. Tanının konulabilmesi için bu durumun gelişimsel bir dönemde başlamış olması ge-
rektiği belirtilmiş olup, özel bir yaş sınırı koymamıştır (APA, 2013)
Dünya genelinde en yaygın kabul gören tanımlamaya göre, zihinsel yetersizlik, "bilişsel işlevlerde ve
günlük sosyal ve pratik becerileri içeren uyumsal davranışlarda ciddi sınırlılıklarla karakterize edilen ve 18 ya-
şından önce başlayan bir yetersizlik" (American Association on Intellectual and Developmental Disabilities
[AAIDD], 2019). olarak tanımlanır. AAIDD'nin zihinsel yetersizlikle ilgili yaptığı tanımlarda özellikle üç önemli
noktaya dikkat çekildiği belirtilmektedir (AAIDD, 2019).
Bu noktalar;

− Bilişsel işlevlerde belirgin sınırlılıkların görülmesi

− Uyumsal davranışlarda önemli derecede sınırlılıkların görülmesi
− Gelişim evresinde ortaya çıkması

Psikolojik sınıflandırma çerçevesinde, zihinsel yetersizlik durumundaki bireyler genellikle zeka testle-
rinden alınan zeka bölümü (IQ) puanlarına göre değerlendirilir. AAIDD'ye göre, zihinsel yetersizlik, zeka bölü-
mü puanlarına göre kategorilere ayrılır.

50/55-70 arası ha f düzeyde zihinsel yetersizlik

35-50/55 arası orta düzeyde zihinsel yetersizlik
ZEKA
BÖLÜMÜ
PUANLARI

25- 35/40 arası ağır düzeyde zihinsel yetersizlik

20 ve altı çok ağır düzeyde zihinsel yetersizlik

şeklinde sınıflandırmaktadır (AAIDD, 2010).

27