Page 149 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Tekniklerine Giriş

Termometre Kullanımı
Termometre ile sıcaklık ölçülmektedir. Birden fazla termometre çeşidi bulunmaktadır. Yüksek sıcaklık değerlerini
ölçmek için metal termometreler, oda sıcaklığını ve vücut sıcaklığını ölçmek için sıvılı termometreler, hassas ölçüm
yapmak için gazlı termometreler, uzaktan ölçüm yapabilmek için LASER termometreler, hızlı ölçüm yapmak için
dijital termometreler kullanılmaktadır. Sıvılı termometre çeşitleri Görsel 3.204’te verilmiştir.

a) Oda termometresi b) Hasta termometresi
Görsel 3.204 (a,b): Sıvılı termometre çeşitleri

Termometreler, maddelerin genleşme özelliğinden faydalanılarak yapılmaktadır. Termometre sıcak bir ortama kon-
duğunda içindeki sıvı genleşip cam çubukta yükselmeye başlar. Yükselme, ortam sıcaklığı ile termometre içindeki
sıvının sıcaklığı eşit olana kadar devam eder. Yükselme, sıcaklık değerleri eşit olduğunda durur.
Ölçeklendirilmiş ölçme araçlarının okunuşunda bahsedildiği gibi ilk olarak ölçme aracında 1 birimlik aralığın hangi
değere karşılık geldiği bulunur. Görsel 3.204 a’daki oda termometresinde 0 °C ile 10 °C arası 10 eşit parçaya ayrıldığı
için her bir kısa çizgi 1 °C’ye karşılık gelmektedir. Görsel 3.204 a’daki ortamın sıcaklığı sıvının yükseldiği değer 20
olduğu için 20 + (1 x 1) = 21 °C olarak bulunur. Görsel 3.204 b’deki hasta termometresinde 35 °C ile 36 °C arası 10 eşit
parçaya ayrıldığı için her bir kısa çizgi 0,1 °C’ye karşılık gelmektedir.
Termometre kullanırken uyulması gereken kurallar vardır. Bu kurallar aşağıda belirtilmektedir.
• Termometre, dik olarak tutulmalıdır.
• Termometre, sadece sıcaklığı ölçülecek cisme temas etmelidir. Başka cisimlere temas etmemelidir.

• Ölçüm yapılırken termometre içindeki sıvının en son yükseldiği sıcaklık değeri okunmalıdır.
• Okuma yapılırken termometrenin tam karşısından bakılmalıdır.

Uyarı: Cıvalı termometre kullanırken cam kısmın kırık ya da çizik olmadığını kontrol ediniz. Hasar varsa kullanmayı-
nız. Unutulmamalıdır ki cıva, insanlar için zehirli bir maddedir. Olası bir kaza durumuna karşı Ek Ğ’de verilen “Kulla-
nımlarında Dikkat Edilmesi Gereken Kimyasallar” bölümünü okuyunuz.

Zaman Kaydedici ve Telem Şeridi Kullanımı

Zaman kaydedici, dinamik ve hareket deneylerinde geçen zamanı ölçmek (telem şeridine işlemek) için kullanılmak-
tadır. Telem şeridi ile birlikte kullanılır. Periyodu 1/50 saniyedir. Başka bir deyişle 1 saniyede 50 işaretleme yapabil-
mektedir.
Telem şeridinin karbonlu tarafı alta gelecek şekilde zaman kaydedicinin tırnakları arasına yerleştirilir. Telem şe-
ridinin diğer ucu, hareket edecek cisme (eğik düzlem arabası) bant yardımıyla sabitlenir. Zaman kaydedici, 12 V AC
gerilim ile beslenir. Araba, zaman kaydedicinin önüne yerleştirilir. Zaman kaydedici çalıştırıldıktan sonra arabanın

148