Page 153 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Tekniklerine Giriş

Multimetre ekranında 1 ya da OL görünüyorsa bu durum ya multimetrenin ölçülen aralığın dışına ayarlandığını ya
da aşırı yüklendiğini gösterir. Kontrol uçlarını ters bağlamak multimetreye zarar vermezken sadece ölçülen değerin
negatif okunmasına neden olur.

AC Voltaj Ölçümü

Genel hatlarıyla DC voltaj ölçümündeki aynı basamaklar gerçekleştirilir. Multimetrenin kademesi DC için bölü-
mündeki değerlere getirilirken AC için bölümündeki en yüksek değerden ölçülmeye başlanmalıdır.
Direnç Ölçümü

Başlamadan önce devreden akım geçmediğine emin olunuz. Bunun için devreyi kapatınız, devrenin fişini çekiniz ya
da pillerini çıkarınız. Siyah probu COM portuna takınız. Kırmızı probu V, Ω, mA portuna takınız. Multimetrenin kade-
mesini Ω bölümündeki en yüksek değere getiriniz. Multimetrenin ON/OFF düğmesine basarak çalıştırınız. Devrenin
tamamının direnci ölçülecekse kontrol uçlarını devrenin iki ucuna yerleştiriniz. Multimetre sıfır veya sıfıra yakın bir
değer (0.01) gösterirse bunun anlamı, değer aralığının çok yüksek ayarlanmış olduğudur. Bu durumda multimet-
renin Ω kademesi bir düşürülerek ölçüm tekrarlanır. Tekrar ölçüm yapılır. Bu işleme sonuç bulunana kadar devam
edilir. Multimetre 1’i veya OL değerini gösterirse bunun anlamı, değer aralığının çok düşük ayarlanmış olduğudur.
Bu durumda multimetrenin Ω kademesi bir yükseltilerek ölçüm tekrarlanır. Tekrar ölçüm yapılır. Bu işleme sonuç
bulunana kadar devam edilir. Devrenin tamamının direnci değil de sadece bir devre elemanının direnci ölçülecekse
direnç devreden sökülerek ayrı olarak ölçülmelidir. Ölçüm sonuçlarının doğruluğundan emin olmak için direncin
üzerindeki renk kodları ile okuma yapılabilir.

Renk Kodlarına Göre Direnç Değerinin Bulunması

Renk kodları ve bu renklere karşılık gelen değerler Tablo 3.1’de verilmiştir.

Tablo 3.1: Renk Kodlarına Göre Direnç Değeri
Sıcaklıkla Direnç
Renkler Değer Çarpan Tolerans
Değişimi (ppm / °C)
Siyah 0 10 0 - -
Kahverengi 1 10 1 ±1 % 100
Kırmızı 2 10 2 ±2 % 50
Turuncu 3 10 3 - 15
Sarı 4 10 4 - 25
Yeşil 5 10 5 ±0.5 % -
6
Mavi 6 10 ±0.25 % 10
Mor 7 10 7 ±0.1 % 5
Gri 8 10 8 ±0.05 % -
Beyaz 9 10 9 - 1
Altın - 10 -1 ±5% -
Gümüş - 10 -2 ±10 % -

Direnç üzerinde 4 renk varsa
Görsel 3.206’da verilen 4 renkli direnç üzerindeki bant-
lar (renkli çizgiler); katsayı, çarpan ve toleransı belirtir. 1
ve 2. bant katsayıyı, 3. bant çarpanı, 4. bant ise toleransı
ifade etmektedir.
Sayı Sayı Çarpan Tolerans

Görsel 3.206: 4 bantlı direnç

152