Page 157 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvar Tekniklerine Giriş

Elektron mikroskobunun temel çalışma prensibi, elekt-
ronlara ve manyetik alanlara dayanır. Elektron mik-
roskobu, ışık mikroskobundan daha fazla çözünürlüğe
sahiptir. Dolayısıyla objelerin daha derinlikli ve hassas
incelemelerinin yapılmasını sağlar (Görsel 3.211). Özel-
likle ışık mikroskobunda görülmeyen küçük objelerin
(virüs veya mikroorganizmalar gibi) görüntülenmesi
sağlanır. Farklı açılardan gelen elektronların algılayıcı-
lar tarafından toplanıp mikroskop yazılımı ile işlenme-
siyle görüntü oluşturulur.
Görsel 3.211: Taramalı elektron mikroskobu
Elektron mikroskobunun iki türü vardır:

1. Geçirimli elektron mikroskobu [Transmission electron microscope (TEM) (transmişin elektron maykroskop)]
2. Taramalı elektron mikroskobu [Scanning electron microscope (SEM) (skeyning elektron maykroskop)]
Elektron mikroskobu; tıp, biyoloji, mineraloji, metalürji, elektronik, ilaç ve uzay sanayi gibi pek çok alanda kullanıl-
maktadır.
Işık mikroskobu, ışıktan gelen görünür dalga boyundaki ışık demetlerinin incelenecek obje ve merceklerden geçe-
rek istenen büyüklükte görüntülenmesini sağlar. Işık mikroskobu; laboratuvar çalışma ve araştırmalarında, eğitim-
de, tıp ve eczacılık gibi birçok alanda yaygın olarak kullanılmaktadır.

Bir ışık mikroskobu; mekanik, optik ve aydınlatma olarak üç kısımdan oluşur. Mekanik kısım; tüp, tabla, kol ve ayak-
ların oluşturduğu kısımdır. Görsel 3.212’de ışık mikroskobu kısımları gösterilmektedir. Objektif ve okülerden oluşan
optik, mikroskobun en önemli kısmıdır. Objektifler, farklı büyütme özelliğine sahip merceklerden (4x, 10x, 40x,
100x) oluşur. 100x’lik objektif ile büyütme yapılacaksa immersiyon yağı (sedir yağı) kullanılmalıdır. Oküler, tüp için-
de çift mercek olacak şekilde düzenlenmiştir. Objektifin hatalarını düzeltir ve oluşan görüntünün iki göze eşit pay-
laştırılmasını sağlar. Üzerinde belirtilen 5x, 10x, 15x, 20x ifadeleri objeyi kaç kez büyüttüğünü gösterir. Aydınlatma
kısmı; ışık kaynağı, ayna ve ışığı toplayan kondansatörden oluşur.

Oküler

Mikroskop kolu Revolver

Objektifler
Tutucu klips

Makro vida Tabla
Kondansatör
Mikro vida İris diyaframı

Işık kaynağı
Ayak

Görsel 3.212: Işık mikroskobu kısımları

156