Page 161 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Örnek Laboratuvar Uygulamaları

4. ÖRNEK LABORATUVAR UYGULAMALARI

Laboratuvar çalışmalarının akıl yürütme, eleştirel düşünme, teorik bilgiyi uygulama, bilimin doğasını anlama-
yı sağlama, el becerisini geliştirme, analiz etmeyi ve neden-sonuç ilişkisi kurmayı öğretme gibi çok sayıda yararı
vardır. Laboratuvar çalışmalarının en temel amacı; derslerde öğrenilen teorik bilgilerin deneylerle desteklenmesi,
öğrencilerin psikomotor becerilerinin gelişiminin sağlanması, elde ettiği bilgileri günlük yaşamda kullanılabilirliği-
ni farketmesi, doğaya ve canlılara karşı olumlu tutumlar geliştirmesi ve ilgilerinin artırılması, yaratıcılıklarının ve
iletişim becerilerinin geliştirilmesidir. Laboratuvar çalışmaları bu amaçlara hizmet ederken aynı zamanda bilimsel
süreç becerisi, yaşam becerisi ile mühendislik ve tasarım becerisi olarak sınıflandırılan Fen Bilimleri Dersi Öğretim
Programı’nda belirtilen alana özgü becerileri de destekler. Laboratuvar uygulamalarının bu alana özgü becerileri
karşılayabilmesi için işlenen konu ve kazanıma uygun deney türünün seçilip doğru zamanda, doğru yöntem ve tek-
niklerle yapılması gerekir.

4.1. DENEY TÜRLERİ

Laboratuvarda yürütülen deneyler; problemin ve amacın verilip verilmemesi, deneyde izlenecek işlem basamaklarının öğret-
men ya da öğrenciler tarafından belirlenmesi gibi özelliklere bağlı olarak kapalı uçlu deneyler, açık uçlu deneyler ve hipotez
test etme deneyleri şeklinde gruplandırılmaktadır. Deneylerin öğretmen veya öğrenciler tarafından yapılması veya yapıldığı
zamana göre değerlendirilmesi de dikkate alındığında fen bilimleri öğretimi sürecinde deneyler; Tablo 4.1’de verildiği gibi “ya-
pılış şekillerine göre”, “yapılış amaçlarına göre” ve “yapılış zamanına göre” olmak üzere üç farklı şekilde gruplandırılır.
Tablo 4.1: Fen Bilimleri Öğretim Sürecinde Deney Grupları

Deneyler
Yapılış Şekline Göre Deneyler Yapılış Amacına Göre Deneyler Yapılış Zamanına Göre Deneyler
Gösteri deneyleri Kapalı uçlu deneyler Konu öncesi yapılan deneyler
Bireysel deneyler Açık uçlu deneyler Konu işlenme sürecinde yapılan deneyler
Grup deneyleri Hipotez test etme deneyleri Konu sonrasında yapılan deneyler
Laboratuvar uygulamalarına güvenlik önlemleri alınarak başlanmalıdır. Öğrenci laboratuvar uygulamasıyla ilk defa tanışı-
yorsa öğretmen, kapalı uçlu ve gösteri deneyleriyle başlangıç yapmalıdır. Bu süreçte kazanıma dair ilgili sorularla öğrenci-
leri aktif tutarak deneyin içeriği ve uygulanışı ile ilgili dikkat çekmelidir. Gösteri deneyleriyle gözlem yapan öğrenciyi bu sa-
yede deney yapmaya hazır hâle getiren öğretmen, laboratuvar uygulamalarında bireysel deneyler veya grup deneyleriyle
açık uçlu deneylere veya daha çok araştırmaya dayalı hipotez test etme deneylerine doğru değişim göstermelidir.
Yapılış Şekline Göre Deneyler

Gösteri Deneyleri
Bir deneyin öğrencilerin gözlemleyebileceği şekilde öğretmen tarafından yapılmasıdır. Gösteri deneyleri; genellikle
kalabalık sınıflarda, deney araç gerecinin kısıtlı olması, deneyin öğrenciler tarafından yapılmasının tehlikeli olması
veya profesyonel beceri gerektiren deneylerin uygulanması durumlarında tercih edilmelidir. Gösteri deneyleri, öğ-
rencilerin bilinçlenmesi açısından başlangıç deneyi olarak planlanmalıdır. Deney esnasında öğrencilere deney ve
konu hakkında çeşitli sorular sorularak hem öğrencilerin dikkatleri deneye yoğunlaştırılmalı hem de düşünme ve
fikir yürütme becerileri desteklenmelidir.
Gösteri deneylerinde deneyi öğretmen yaptığı için izleyici konumunda kalan öğrencide deneye ilgi azalabilir. Bu
durum, deney sonunda istenen sonuca ulaşmada sorun yaratabilir. Ayrıca öğrenci deneyi kendisi yapmadığı için
psikomotor becerileri gelişmez.
Gösteri deneylerinin dezavantajları yanında bazı avantajları da vardır. Diğer deney türlerine göre özellikle zaman ve
maddi durum bakımından çok daha ekonomiktir. Profesyonel beceri gerektiren veya tehlike oluşturabilecek deney-
ler öğretmen tarafından güvenli bir şekilde gerçekleştirilir. Öğrencilere deney yapan bir kişiyi gözlemleme imkânı
sağlar. Deneyin nasıl gerçekleştirildiği hakkında öğrenciye rehberlik yapılması kolaylaşır.

160