Page 163 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Örnek Laboratuvar Uygulamaları

• Deney konusu, öğrenci tarafından bilinen konular arasından seçilmelidir.

• Öğrenciye sunulan problem; öğrenci seviyesine uygun, öğrencinin kolaylıkla anlayabileceği, net ifadelerle ve-
rilmelidir.

• Öğrencilerin sunulan probleme uygun ve amaca hizmet eden deney işlem basamaklarını hazırlaması sağ-
lanmalıdır. Bir problemin birden çok çözümünün olabileceği unutulmamalı, öğrencilerle bu konuda teorik ve
pratik olarak çalışmalar yapılmalıdır.
• Öğrenci, verilen araç gereçle deney düzeneğini kendi kurmalıdır.

• Öğrenci; deneylerde elde ettiği verileri toplamayı, topladığı verileri yorumlamayı, yorumladığı verilerden belli
sonuçlara ulaşmayı kendi yapmalıdır.

• Öğrencilerin sonuç çıkarma, verileri yorumlama ve değişik çözüm yollarını kullanma becerisine sahip olmala-
rını gerektiren bu tür deneylerin zaman sıkıntısına neden olabileceği bilinmelidir.
• Deneyin uygulanması öğrencilere bırakılsa da öğretmen deney süresince sürekli olarak öğrencileri kontrol
etmeli, öğrencilere gerekli uyarı ve yönlendirmeleri yapmalıdır.

Hipotez Test Etme Deneyleri
Bir konu hakkında öğrencinin oluşturduğu veya var olan bir hipotezi test ederek bu hipotezlerin doğruluğunu veya
yanlışlığını ispatlamak amacıyla yapılan deneylerdir. Hipotez test etme deneyleri, araştırmaya yönelik deneyler
olarak da adlandırılır. Bu tür deneyler, öğrencilerin bireysel çalışmaları için daha uygundur. Öğrenci; kendi oluş-
turduğu veya herhangi bir kaynaktan çıkardığı bir hipotezle ilgili deneyi planlar, gerekli araç gereci temin eder, de-
ney düzeneğini oluşturur, deneyi yapar, verileri kaydedip değerlendirerek elde ettiği sonuçlara göre hipotezi kabul
eder veya reddeder. Öğrenci, hipotezi test etmek için tasarladığı deneyin yetersiz kalması durumunda ya tasarladığı
deneyi geliştirir ya da baştan farklı bir deney tasarlar. Öğrenci, bu süreçte bir problemin çözümüne yönelik farklı
çözüm yolları geliştirmeyi öğrenir. Öğretmen, hipotez test etme deneyleri sırasında sınıf kontrolünde güçlük yaşa-
yabilir. Her öğrenciye gerekli olan araç gereci sağlamak mümkün olmayabilir. Hipotez test etme deneylerinin kapalı
uçlu ve açık uçlu deney türlerine göre daha fazla zaman alması önemli bir sorundur. Bu deneyler, öğrencilerin birey-
sel çalışmalarını gerektirdiğinden kendi kendine çalışma alışkanlığı kazanmamış öğrencilerde başarısızlığa neden
olabilir. Bu nedenle öğretmenin öğrencileri iyi tanıyıp buna göre yönlendirmesi gerekir.
Öğrenciler, hipotez test etme tekniği ile kendi kendine çalışmayı ve üretmeyi öğrenir, ileri bilimsel süreçlere daha
kolay uyum sağlar, öğrencilerin kendine güveni artar.
Bazı kaynaklarda yarı açık uçlu deneylere de rastlanmaktadır. Yarı açık uçlu deneylerde öğrencilere deneyin ama-
cının yanı sıra ya araç gereç ya da deneyin yapılışı verilir ve deneyin tamamlanması öğrenciye bırakılır. Öğretmen;
sınıf, laboratuvar veya konunun içeriğine göre deney türlerinden hangisi uygunsa o deney türünü seçerek deney
yaptırmalıdır.

Yapılış Zamanına Göre Deneyler
Konu Öncesi Yapılan Deneyler
İşlenecek konuya başlamadan önce öğrencilerin ilgisini çekmek, öğrencilerde öğrenme isteği ve merak uyandırıp
onları derse karşı motive etmek ve konu hakkında öğrencilerin zihinlerinde sorular oluşturmak amacıyla yapılan
deneylerdir. Bu amaca hizmet etmek için genellikle tümevarım yaklaşımına dayalı açık uçlu veya hipotez test etme
deneyleri tercih edilmelidir.

Konu İşlenme Sürecinde Yapılan Deneyler
İşlenecek konu ile ilgili belli temel noktalar verildikten sonra parçaları birleştirerek bir bütün oluşturmak amacıyla
uygulanan deneylerdir. Tümevarım yaklaşımını temel alan bu tür deneylerde öğrenci sorulan sorularla yönlendirilir.
Öğrencinin elde ettiği verileri yorumlaması ve muhakeme yeteneğini kullanarak öğretilmek istenen ilkeye ulaşması
sağlanır.

162