Page 17 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı

Laboratuvarlar ve Genel İşleyişleri

Ë Öğretmenlerin Sorumlulukları

ò Öğretmen, yukarıda ifade edilen talimatlar doğrultusunda laboratuvar kontrolünü yapar. Laboratuvarda ye-
terli düzeyde koruyucu ekipman bulunmasını sağlar. Yangın söndürme tüpü, ilk yardım ekipmanları gibi acil
durumda kullanılabilecek ekipmanların laboratuvarda bulunup bulunmadığının kontrolünü yapar. Giderebile-
ceği aksaklıkları giderir, gideremeyeceği aksaklıkları okul idaresine bildirir.

ò Laboratuvarda yangın çıkması ihtimaline veya diğer ihtimallere karşı elektrik, su ve gaz kontrollerini düzenli
olarak yapar.
ò Laboratuvarın güvenliği açısından camların ve kapıların emniyet kontrollerini yapar.
ò Deneyler sırasında öğrencilerin zarar görmemesi için gerekli tedbirlerin alınıp alınmadığını kontrol ederek ge-
rekli uyarıları yapar.
ò Deney araç gerecinin bakım ve temizliğinin kontrolünü yapar.
ò Laboratuvar çalışmalarından çıkan atıkların kurallara uygun olarak toplanmasını sağlar ve bunları okul ida-
resine bildirir.
ò Laboratuvarların kimyasal deposu olarak kullanılmamasını sağlar.

ò Kimyasal madde envanterini tutar ve belirli zaman aralıklarında güncellemesini yapar.

1.2. KIMYASAL HIJYEN PLANI

Laboratuvarlarda eğitim ve araştırma amacının yanı sıra farklı riskleri beraberinde getiren çeşitli kimyasallar kulla-
nılmaktadır. Bu kimyasallar; toksik, yanıcı ve korozif özellikte olabildiği gibi su veya diğer bazı maddelerle reaksiyona
girerek de tehlike kaynağı oluşturabilir. Kimyasal maddelerin kullanıldığı koşullar riskin derecesini belirlemektedir.
Kimyasal hijyen planı, kullanılan kimyasal maddelerden kaynaklanabilecek olası fiziksel ve kimyasal tehlikelerden
korunmak amacıyla hazırlanır. Emniyet bilincini geliştirir ve laboratuvarlarda emniyetli çalışma uygulamalarını
teşvik eder. Bu plan; kimyasal maddeleri sınıflandırma, etiketleme, depolama, güvenlik bilgi formu, laboratuvar
güvenlik kuralları ve güvenlik ekipmanları, laboratuvar kazaları ve ilk yardım, laboratuvar atıklarının depolanması
ve imhası konularını içerecek şekilde hazırlanır.

Doğal hâlde bulunan, üretilen, herhangi bir işlem sırasında kullanılan veya atıklar da dâhil olmak üzere ortaya çıkan,
bizzat üretilmiş olup olmadığına ve piyasaya arz olunup olunmadığına bakılmaksızın her türlü element, bileşik veya
karışımlar kimyasal madde olarak tanımlanır. Kimyasal maddelerin doğru bir şekilde sınıflandırılması; etiketleme,
depolama, güvenlik ekipmanlarının kullanılması, laboratuvar kazalarında ilk yardım uygulanması, laboratuvar atık-
larının depolanması ve imhası konularında doğru işleyişin gerçekleşmesini sağlar.

Kimyasal maddelerle teması önlemek, bunun mümkün olmadığı hâllerde en aza indirmek ve bu maddelerin tehli-
kelerinden korunabilmek için gerekli tüm önlemlerin alınması gerekir. Tehlikeli kimyasal maddeler aşağıda verildiği
şekilde sınıflandırılır.
1. Patlayıcı maddeler

2. Radyoaktif maddeler
3. Korozif (aşındırıcı) maddeler
4. Biyolojik tehlikesi olan maddeler
5. Toksik (zehirli) maddeler
6. Kanserojen maddeler
7. Reaktif maddeler
8. Sıkıştırılmış gazlar

16