Page 18 - Fen Bilimleri Laboratuvarı Öğretmen El Kitabı
P. 18
Kimyasal maddeler, genel olarak yapılan bu sınıflandırma yanında dört zararlılık sınıfı içeren ve kimyasal güvenlik
değerlendirme sistemi olarak bilinen zararlılık sınıflandırmasına göre incelenir.
Bir maddenin kimyasal güvenlik değerlendirmesi aşağıdaki basamakları içerir.
a) İnsan sağlığı zararlılık değerlendirmesi,
b) Fizikokimyasal zararlılık değerlendirmesi,
c) Çevresel zararlılık değerlendirmesi,
ç) Kalıcı, biyobirikimli ve toksik (PBT) ve çok kalıcı ve çok biyobirikimli (vPvB) değerlendirmesi.
Kimyasalların sınıflandırılması ve etiketlenmesi için Küresel Uyumlaştırma Sistemi’ne (Globally Harmonized
System of Classification and Labelling of Chemicals-GHS) göre zararlılık sınıflarına uygun risk piktogram-
ları belirlenmiştir. İnsan sağlığı ve çevrenin kimyasalların zararlarından korunması yönünde güncel küre-
sel uygulamaların Türkiye’de de uygulanabilmesi için 2013 yılında hazırlanan yönetmelik doğrultusunda
“Maddelerin ve Karışımların Sınıflandırılması, Etiketlenmesi ve Ambalajlanması Hakkında Yönetmelikte
Değişiklik Yapılmasına Dair Yönetmelik” 10 Aralık 2020 tarih ve 31330 mükerrer sayılı Resmî Gazete’de
yayımlanmıştır. Bu yönetmeliğe göre GHS Zararlılık Piktogramları ve Zararlılık Sınıfları Güvenlik İşaretle-
ri başlığı ile EK A’da verilmiştir. Kimyasalların sınıflandırılması ve etiketlenmesinde iletişimi kolaylaştırmak
amacıyla ABD Ulusal Yangından Korunma Birliği tarafından geliştirilen ve NFPA 704 (National Fire Protection
Assosciation-704) etiket sistemi olarak bilinen yangından korunma derneği tehlike etiketleri ise EK B’de
verilmiştir.
1.3. MALZEME GÜVENLIK BILGI FORMU
Güvenlik bilgi formları; kimyasalın özelliklerini, fiziksel zararlarını, sağlığa ve çevre sağlığına zararlarını,
kimyasal maddelerden koruyucu önlemleri, depolama ve taşıma için gerekli güvenlik önlemlerini içerir.
Kimyasalların özelliklerinin bilinmesi sağlık açısından önemli olduğu kadar çalışma esnasında meydana
gelebilecek herhangi bir kaza sonrasında yapılacak ilk yardımın ne olacağının saptanması açısından da
önemlidir. Bu amaçla 03.12.2014 tarih ve 29204 sayılı Resmî Gazete’de Zararlı Maddeler ve Karışımlara
İlişkin Güvenlik Bilgi Formları Hakkında Yönetmelik yayımlanmıştır. Bu yönetmelik ile piyasaya arz edi-
len zararlı maddelerin ve karışımların insan sağlığı ve çevre üzerinde yaratabilecekleri olumsuz etkilere
karşı etkin kontrolünü ve gözetimini sağlamak üzere güvenlik bilgi formlarının hazırlanması sağlanır.
İlgili yönetmelikte verilen güvenlik bilgi formu formatı EK D1’de, formun doldurulmuş örneği EK D2’de
verilmiştir. Kimyasal maddeler kullanılmadan önce güvenlik bilgi formları [GBF (Material Safety Data
Sheet, MSDS)] dikkatle incelenerek zararları hakkında bilgi edinilmeli ve bu uyarılara uygun koşullarda
deneysel çalışmalar yürütülmelidir. Güvenlik bilgi formları, her kimyasal madde için aşağıda verilen şu
bilgileri içerir.
1. Maddenin/karışımın ve şirketin/dağıtıcının kimliği 9. Fiziksel ve kimyasal özellikler
2. Zararlılık tanımlaması 10. Kararlılık ve tepkime
3. Bileşimi/içindekiler hakkında bilgi 11. Toksikolojik bilgiler
4. İlk yardım önlemleri 12. Ekolojik bilgiler
5. Yangınla mücadele önlemleri 13. Bertaraf etme bilgileri
6. Kaza sonucu yayılmaya karşı önlemler 14. Taşımacılık bilgileri
7. Elleçleme ve depolama 15. Mevzuat bilgileri
8. Maruz kalma kontrolleri/kişisel korunma 16. Diğer bilgiler
17
