Page 39 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

MODERNİZM VE MODERN DÜNYA

2.1 MODERNİZM VE MODERNİZMİ DOĞURAN NEDENLER:
SANAYİ DEVRİMİ VE SANATA OLAN YANSIMALARI

A) MODERNİZM

Etkinlik 1

Aşağıda Avrupa sanatı ile ilgili toplumsal, kültürel, ekonomik ve siyasal kavramlar verilmiştir. Kavramları okuduktan sonra
verilen soruları arkadaşlarınızla tartışınız.

“Fotoğraf makinesinin icadı, Aydınlanma Çağı, Coğrafi Keşifler, düşünce özgürlüğü, Fransız İhtilali, telefonun icadı, modern,
modernizm, Sanayi Devrimi, sanat akademileri”

1. Verilen kavramların anlamları ile ilgili düşüncelerinizi belirtiniz.
2. Fotoğraf makinesinin icadının resim sanatına etkileri neler olabilir?
3. Modern ve çağdaşlık kavramları size neyi çağrıştırmaktadır?
4. Aydınlanma ve düşünce özgürlüğü sanatı hangi yönlerden etkilemiştir?

Çağdaş, çağa uygun ve asri anlamlarına gelen “modern” sözcüğü Latince “modernus” (şimdi), Fransızca “moderne”
sözcüklerinden değişerek günümüze kadar gelmiştir. Eskiden yeniye geçiş, deneysel ve geçmişten uzaklaşan anlam-
larına da gelen modern, daima çağdaş görüşü ifade ederken modern sanat, geleneksel olmayan en son sanat çalışma-
larını ifade etmektedir. Modernist, modern sanat ve üslupları doğrultusunda çalışan sanatçı ya da sanatsal tercihleri bu
yönde olan kişiye denmektedir. Modernizm çağdaşlık ve yenilikçilik olmasına rağmen çağdaş anlayışa uyarak yapılan
sanat görüşünü ifade etmektedir. Modernizm, Batı’nın kendine özgü şartlarının sonucunda aydınlanma fikrine bağlı
olarak kiliseye ve onun ürettiği düşünce yapısına karşı modern bilimi ve akla dayalı bir uygarlık tasarımını öneren
değişimin adıdır. Zamanla sosyal hayata, bilime, toplumsal örgütlenmelere hâkim olan modernizm kavramı daha çok
düşünce, sanat, eleştiri ve edebiyat alanında ortaya çıkan akımlar için kullanılmıştır.

Modernizm 18. yüzyılın ortalarından 19. yüzyılın ortalarına kadar olan dönemi kapsamaktadır. Modernizmin doğuşun-
daki önemli etkenlerden olan Rönesans Dönemi düşünürleri modern sözcüğünü antik toplum ve devlet ayrımı yaparak
genelleştirme yoluna gitmişlerdir. Bu genelleştirme ile beraber Batı toplumu ve Batılı olmayan toplumlar ortaya
çıkmıştır. Bu nedenle 15. yüzyıldan itibaren modernizm kavramı Batı toplumunun sahip olduğu nitelikleri açıklamak
amacıyla sadece aydınlanma düşüncesi için değil sömürgecilik ve Avrupa emperyalizmi için de kullanılmıştır.
Modernizm diğer yenilikler gibi toplumlar tarafından hemen kabullenilmemiştir. Rönesans’ın araştırmacılık, kuşku-
culuk, ussallık gibi kavramlarının sorgulanmaya başladığı döneme “Erken Modernizm” denmektedir. İnsanın aklı ile
yaşadığı dünyanın arasında bağ kurmasında etkili olan modernizm, Fransız İhtilali’nin getirdiği sosyal, politik, ekono-
mik ve kültürel alanlardaki değişimle beraber modern yaşama geçişte önemli rol oynamıştır.
Ekonomik gerçekler ve sosyal olaylar sanatın üslupsal gelişimi ile ilişki-
lidir. Endüstri Devrimi de modern yaşama geçişte önemli rol oynayan
etmenlerden birisidir. Özellikle makine-insan ilişkisi hayatın içinde yeni
yapılanmalar oluşturmuş, insan emeği ve iş gücü daha da değer kazan-
mıştır. 18 ve 19. yüzyıllarda yeni buluşların üretime uygulanması, buhar
gücüyle çalışan makinelerin yapılmasıyla aletten makineye geçilmiş,
bununla beraber geleneksel üretici durumunda olan insanın yerini maki-
neler almaya başlamıştır. Doğrudan somut teknikler üzerine atılan yeni
teoriler modern yaşamı etkilemiş, yeni keşifler ve buluşlar modernizme
geçişte önemli rol oynamıştır. Coğrafi Keşifler, sanayileşme, köyden
kente göç, kitle iletişim araçları, ulus devletler ve toplumsal hareketler
modernizmi etkileyen unsurlardandır.

Modernizm ve modern sanatın gelişimine etki eden en önemli unsur
fotoğraf makinesinin icadıdır (Görsel 2.1). 19. yüzyılda fotoğraf sanat-
çıları ressamların yaptıkları resimlerin görevlerini de yüklenmiştir. Bu
nedenle sanatçılar yavaş yavaş fotoğrafın giremeyeceği alanları bulmak
zorunda kalmışlardır. Bu hâliyle fotoğraf modern sanatın itici güçlerin-
den biri olmuştur. Görsel 2.1: Eski bir fotoğraf makinesi

36