Page 40 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

2. ÜNİTE

19 ve 20. yüzyıllarda toplumsal değişimin yanı sıra bilim,
sanat ve teknolojide de çok hızlı değişim ve dönüşümler Fark Ediniz 1
yaşanmıştır. Bu dönemdeki gelişmelere bağlı olarak birbirini Postmodernizm: Edebiyat, mimarlık, müzik, moda,
takip eden ve birbirine karşıtlık gösteren çok sayıda sanat doğa bilimleri, felsefe ve sanat açısından çok yönlü bir
akımı ortaya çıkmıştır. 19. yüzyılın ortalarından itibaren kavram ya da söylemi içerir. Modernizme karşı bir tutum
görülmeye başlanan empresyonizm, post-empresyonizm ya da modernizmin aşılması olarak da tanımlanmaktadır.
(geç izlenimcilik) gibi sanat akımları ile 20. yüzyılda görülen
arkaizm, sembolizm, nabiler, yeni sanat (art nouveau),
fovizm ve kübizm gibi akımlar dünyayı bir öncekinden daha fazla değiştirme ve ona biçim verme isteğinde bulunmuştur.
Bu yüzyıllarda sanat öğretici ve zevk verici olmaktan çok bireyselliğin ifadesi olmuştur. Sanatta fotoğrafik gerçeklikten
ziyade zamana, algıya ve ışığa göre değişen bir anlayış hakim olmuştur. Modernizm; sanat, bilim ve teknoloji gibi alanlar-
da ürettiği formlarla toplumu yapılandırmaya çalışmıştır. Yarattığı bu genel formüllerle evrenselliği yakalama ve dünyayı
kurtarma iddiasında olmuştur. II. Dünya Savaşı'ndan itibaren modernizm düşü hızla yıpranmaya başlamış; ekonomik,
siyasal ve kültürel alanlarda yeni düzenlenmelere ihtiyaç duyulmuştur. 1960’lardan itibaren sanat, felsefe, din, toplum,
kültür alanlarında postmodernizm adı altında yeni bir yapılanma dönemi başlamıştır.

Bilgi Notu 1
1826’da Fransız araştırmacı Joseph Nicephore Niepce (Josef Nikopher Nieps) ışıkta kararıp
kaybolmayan ilk görüntüyü elde edince fotoğrafın mucidi olarak tarihe geçmiştir. Niepce’nin,
üzerine lavanta esansında erittiği gümüş bromürlü bir karışım sürdüğü cam levhayı kendi
yaptığı makinesine takarak evinin penceresinden bahçesini 8 saat pozlandırdığı bu fotoğraf
bugün Teksas Üniversitesinde saklanmaktadır. 1833’te ortağı Niepce’nin ölümünden sonra
devraldığı bilgi mirasını çok iyi kullanan Jacques Monde Daguerre (Jekus Monde Dakür),
negatifsiz direkt pozitif çekmeyi başararak ilk kullanılabilir görüntüleri elde etmiştir. Sodyum
hiposülfit kullanarak üçüncü banyoyu bulmuştur. Daguerre sadece bir kopya çıkarabildiği
Görsel 2.2: Daguerre fotoğraf makinesi çoğaltılamayan bu fotoğrafları 1839’da ilk kez sergilemiştir (Görsel 2.2).

B) YENİ ÇAĞ’DAN 20. YÜZYILA AVRUPA SANATININ GELİŞİM SÜRECİ

Avrupa sanatında 15. yüzyıla kadar soyut ve tartışmaya kapalı, kutsal kitaplardan alınan sembolik tarzda dinî temaların
egemen olduğu bir sanat anlayışı hâkim olmuştur. Bu dönemde soylu aileler sanatçılara sipariş eserler yaptırmaya
başlamıştır. 15. yüzyılda özellikle İtalya ve çevresi sanat açısından en verimli dönemini yaşamıştır. 1453 yılında İstan-
bul’un Sultan II. Mehmet tarafından alınmasıyla başlayan Yeni Çağ, Fransız İhtilali’ne kadar sürmüştür. 15. yüzyılın
ikinci yarısından itibaren sanat anlayışında insanı temel alan Antik Çağ felsefesine yönelinmiş ve sanatta hümanist
bakış açısı hâkim olmuştur. Yeni Çağ’da siyasal ve toplumsal düşünüşü dinsel düşünüşten kurtarıp bilimsel düşünüşü
ön plana alan çalışmaların başlamasıyla dinî ögeler ile bilimsel ögeler bir arada kullanılmıştır. Avrupa’da feodalite güç
yitirmiş, reform hareketleri başlamış, kilise ve din adamları düşünce dünyasında önemini kaybetmiş, merkeziyetçi
krallıklar güçlenmiştir. Coğrafi Keşifler'in yapılmasıyla (Görsel 2.3) Avrupa devletleri ekonomik yönden güç kazan-
maya başlamıştır. Avrupa’da matbaanın kullanılmaya başlanmasıyla yeni fikirler de insanlara daha hızlı ve etkin
şekilde ulaşmıştır (Görsel 2.4 ).

Görsel 2.3: Coğra Keşi er Avrupa ülkelerinin Görsel 2.4: Matbaanın kullanılması birçok kültürel
zenginleşmesini sağlamıştır. gelişmeye zemin hazırlamıştır. 1468, Fransa Müzesi

37