Page 45 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

MODERNİZM VE MODERN DÜNYA

C) SANAYİ DEVRİMİ VE SANATA YANSIMALARI

Dünya genelinde gerek ticaret gerekse ekonomik hayat 19.
yüzyılın başlarına kadar tarım ve küçük el sanatlarına
dayalıydı. Özellikle 18. yüzyıldan itibaren ortaya çıkan
buluşların sanayide uygulanması ile beraber insan gücüne
dayalı olarak yürütülen faaliyetlerin yerini bir anda buharla
çalışan makineler almaya başladı. Başta İngiltere olmak
üzere Avrupa’nın birçok ülkesinde büyük fabrikalar kurul-
maya başlandı. Büyük üretim kapasitelerine ulaşan fabrika-
ların çoğalması toplumsal alanda yeni ve köklü değişimlerin
yaşanmasına sebep oldu.

Sanayi Çağı çeşitli buluşların ortaya çıktığı dönem olarak
bilinmektedir. Bu dönemde James Watt (Jaymis Vat) buhar
makinesini (1765), Richard Arkwriht (Riçırd Arkvırayd)
pamuk eğirme makinesini (1780) geliştirmiş, Louis Daguerre
(Lui Döga) ise ilk fotoğraf makinesini (1839) icat etmiştir.
Görsel 2.13: İngiltere’de bir iplik fabrikası,1903
18. yüzyılda İngiltere'de başlayan Sanayi Devrimi ilerleyen zamanlarda diğer Avrupa ülkelerini de etkilemiş ve
buradan tüm dünyaya yayılmıştır. Bu dönemde tekstil (Görsel 2.13, 2.14), enerji, demir, çelik ve ulaştırma gibi değişik
alanlarda yaşanan gelişme ve ilerlemeler 19. yüzyıl boyunca devam etmiştir. Sanayi alanında yaşanan hızlı gelişmeler
Sanayi Devrimi’nin yaşandığı ülkelerde toplumsal yapının değişmesinde ve sanatın farklı alanlarda gelişmesinde
etkili olmuştur. Hans Freyer’e (Hans Fıreyer) göre 19. yüzyıl, bütün yüzyıllar arasında insanlık tarihinde en çok
değişikliğin görüldüğü yüzyıldır. Eski çağlardan Sanayi Çağı’nın başlangıcına kadar herhangi bir ülke sınırlı, kendi
içine kapalı birçok bölgeye ayrılır ve yaşam onun içinde olup biterdi. Sanayi Devrimi ile beraber bu durum değişmiş,
toplumlar arasındaki iletişim ve etkileşim hızlanmıştır. Sanayi Devrimi Avrupa ülkelerinde burjuva ve işçi sınıfı
olmak üzere yeni toplumsal tabakaların ortaya çıkmasına neden olmuş, değişen toplumsal hayat yeni gelişen
şehirlerde farklı toplumsal tabakalardan meydana gelen semtlerin oluşmasına zemin hazırlamıştır. Geleneksel
tarım uygulamalarının yerini makinelerle yapılan çalışmaların alması, kırsal kesimde yaşayanları işsizlik sorunu
ile karşı karşıya bırakmıştır. Bu sebeple kırsaldan
şehirlere yoğun şekilde göç başlamıştır. Özellikle
sanayi bölgelerinde bulunan şehirlerin (Londra, New
York…) nüfusları hızla artmıştır. İngiltere’de ortaya
çıkan ve zamanla dünyanın farklı yerlerine yayılan
Sanayi Devrimi, toplumsal yapının değişmesinde ve
dünyanın yeni bir çehreye bürünmesinde etkili olmuş-
tur. Bu durum dünyada gelişen yeni sanatsal değişim-
lerin de asıl nedeni olmuştur. Sanayi Devrimi’nin
etkileri 19. yüzyıl ortalarından itibaren özellikle Batı
ülkelerinde göz ardı edilemez hâle gelmiştir. Sanat ise
bu hareketli değişikliklere farklı tepkiler vermiş, bu
dönemde farklı sanat akımlarının temelleri atılmıştır.

Bir önceki yüzyıla göre hayal edilemeyecek derecede
Görsel 2.14: Richard Trevithick (Riçırt Tirevik) insan hayatında yer alan teknolojik gelişmeler, insan
tarafından yapılan ilk lokomoti n çizimi
yaşamına çeşitli kolaylıklar sağlarken beklenmeyen
ölçüde olumsuzlukları da beraberinde getirmiştir. Sanayi Devrimi ile insanların yaşamı hızlı bir şekilde değişmiş, bu
durum sanata ve sanatçıya bakışı da değiştirmiştir. 18. yüzyılda Sanayi Devrimi ile birçok alanda seri üretime
geçilmiş, insanın dünya üzerindeki rolü ve etkisi değişmeye başlamıştır. Bu dönemde tüketim toplumunun ortaya
çıkmasına neden olan yaşam tarzı ve değişen ekonomik düzen sanatı yeniden şekillendirirken sanatçıların bakış
açılarını da değiştirmiştir. Gelişen teknoloji sayesinde bazı sanat eserlerinin yeniden üretilmesi sanatın daha geniş
kitlelere ulaşmasını sağlamıştır. Sanayi Devrimi sonrası sanat eserlerinin çoğaltılması ucuzlamış, eserler herkes
tarafından tanınmaya başlanmıştır. Sanayi Devrimi ile beraber ortaya çıkan teknolojik gelişmelerin önemli
sonuçlarından birisi de telefon, posta, telgraf gibi kitle iletişim araçlarının yaygınlaşmasıdır. Kitle iletişim
araçlarının yaygınlaşması sergilerin ve sanat dünyasındaki gelişmelerin daha rahat duyurulmasını sağlamıştır.

42