Page 46 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

2. ÜNİTE

Ulaşım alanında yaşanan gelişmeler sanatın uluslararası bir nitelik kazanmasına zemin hazırlamış,
sanat artık tek merkezden değil birçok merkezden gelişmeye başlamıştır. Ulaşımdaki gelişmeler
sonucunda ülkeler arasında seyahatler çoğalmış, farklı kültürlerin sanatsal anlayışları ve sanat
eserleri daha çok tanınmaya başlamıştır.

19. yüzyılda fotoğraf makinesi, radyo, televizyon gibi buluşların gerçekleşmesi insanlık tarihi
için çok daha hızlı bir gelişimin ve değişimin kapılarını açmıştır. Bu buluşlar toplumu birçok
alanda değiştirirken sanatsal çalışmaların biçimsel açıdan köklü değişimlere uğramasına neden
olmuştur. Sanatçılar doğa görünümlerini çizmenin ötesinde farklı arayışlar içine girmişlerdir.
Sanatçılar doğayı taklit etmenin sınırlarını zorlayan değil aklın sınırlarını zorlayan çalışmalar
yapmaya yönelmişlerdir. Sanatçılar teknolojik imkânları kullanmaya başlamış, aynı işi daha az
zahmet ve maliyetle yapma imkânı bulmuş, bu yeni teknolojiyi de kendi hizmetine almıştır.

Fark Ediniz 3 Araştırınız 1
20. yüzyılın başlarından bugüne kadar ulaşan pek çok mekanik ve elektrikli İngiltere’de Sanayi Devrimi 1780’lerde
alet geniş anlamda kullanımdaydı. 1880’de Amerika’da 50 000 sabit telefon kitlesel tüketim için makineleşmiş fabri-
kullanılmaktaydı. 1883’te ısıtıcılar, ızgaralar, fırınlar vs. Viyana’da sergi- kalarda kitlesel üretim yapılmasıyla başladı.
lenmiş; 1910’da çamaşır makineleri, bulaşık makineleri, ev süpürgeleri Sizce Sanayi Devrimi’nin İngiltere’de
kullanıma sunulmuştur. başlamış olmasının nedenleri neler olabilir?

Fabrika sahipleri ve zengin burjuvalar sanatsal eserleri ve objeleri satın almak için önemli paralar harcamaktan kaçın-
mamışlardır. 19. yüzyılda burjuva sınıfı; resim, heykel, dekoratif süslemeler ile müzik ve tiyatro gösterilerine büyük ilgi
göstermiştir. Burjuva sınıfının özellikle portre resimlere duyduğu ilgi fotoğraf sanatının gelişimine katkı sağlamıştır.
Sanatçılar da bu zengin sınıfın isteklerine göre çalışmalar yapmışlardır. Sanayi Devrimi ile beraber farklı kültürlerin sanat
eserleri ile yaşam tarzları Avrupa’da ilgi görmeye başlamıştır. 19. yüzyılın ilk yarısından itibaren teknolojik gelişmelere
hayranlık duyulmuştur. Yüzyılın ikinci yarısından sonra ise teknolojik gelişmeye karşı zanaatçılığı ve el işçiliğini yücelten
sanat akımları ortaya çıkmıştır. Art and crafts (art and kraft-hareketli sanatlar ve el sanatları) bu sanat akımlarından birisidir.
1800’lerin sonunda Sanayi Devrimi’nin sanatsal karmaşasına karşı İngiltere’de William Morris (Vilyım Moris)
öncülüğünde ortaya çıkmış olan art and crafts, dönemin ucuz ve kötü seri üretim mallarının niteliksizliğini vurgulayarak
geçmişin el sanatlarına dönmeyi, sanat ile endüstriyi birleştirmeyi amaç edinmiştir. 19. yüzyılda yaşanan bu teknolojik
gelişmeler insan hayatının ve sosyal dokunun değişmesini sağlamıştır. Jean François Millet, Gustave Courbet gibi
sanatçılar Sanayi Devrimi’nin insan yaşamı üzerindeki etkilerini irdeleyen ve kır hayatının özlemini yansıtan çalışmalar
yapmışlardır (Görsel 2.15, 2.16). 19. yüzyılın sonuna doğru değişen toplumsal yapıya karşı çıkan sanat akımları ortaya
çıkmış empresyonizm ve kübizm akımları bunların öncüleri olmuştur. Bu akımların sanatçıları eşyanın gerçek görünüş
formlarını parçalama yönüne gitmişlerdir.1900’lü yılların başında ortaya çıkan fütürizm akımı sanatçıları makineleşmenin
modern hayata getirdiği hareketi ve süratin güzelliğini öven çalışmalar yapmıştır. 1950’li yıllarda toplumdaki değişime
tepki olarak ortaya çıkan pop sanat popüler kültür, insan-teknoloji ilişkisi, kitle iletişim araçlarının etkisi altında değişen
çevresel koşullar ve dünyayı algılama biçimi önem kazanmış, her türlü sıradan nesneler resimlere konu olmuştur.

Görsel 2.15: Tırmıklı Kadın,1855, Millet, Görsel 2.16: Normandiya, Courbet,1872-1875,
Metropolitan Müzesi, New York, ABD Ulusal Sanat Galerisi, Washington

43