Page 99 - ÇAĞDAŞ DÜNYA SANATI TARİHİ 12

20. YÜZYIL ÇAĞDAŞ SANAT AKIMLARI

4.1 20.YY AVRUPA’DA GÖRÜLEN ÇAĞDAŞ
SANAT AKIMLARI

Endüstri çağı ve ardından gelen Fransız Devrimi sonrası sanat ve sanatçının kazanmış olduğu özgünlükler, sanatın
günümüze kadar gelmiş olduğu noktayı belirlemede yardımcı olan en önemli faktörlerdir. 20. yüzyıl sanatına gelirken
üretilmiş günlük kullanım nesnelerinin ya da endüstriyel ürünlerin sanat eserinde kullanılması, teknoloji ile gelen bir
takım yeni araçlar ve bu araçların çoğaltma tekniğinde kullanılması, sanatın yaşamdan ve bulunduğu zaman diliminden
kopmasına ve birbiri ardına sıralanan akımların doğmasına yol açmıştır.

A) FÜTÜRİZM (Gelecekçilik))

Fütürizm, geleneksel görüşleri reddeden birçok ressam ve heykeltıraşın yaratıcı gücünü destekleyen endüstriyel
gelişmeleri ve özellikle de hızı yücelten bir sanat akımıdır. İtalyan sanatında 1910’da bir edebiyat hareketi olarak
başlamış, daha sonraları tüm Avrupa’yı etkisi altına almıştır. Fütürizm akımının öncüsü İtalyan şair ve oyun yazarı
Filippo Tommaso Marinetti’dir (Filippo Tommaso Marinetti) (1876-1944). Marinetti, “Fütürizm Manifestosu”nu
(Manifesto Futurista) 20 Şubat 1909’da Paris’te “Le Figaro” gazetesinde yayımlayarak duyurmuştur. Manifesto;
savaş heyecanını, makine çağını, hızı, modern yaşamı ve devrimi yüceltmiş; burjuva toplumunun geleneklerine,
duygusallığına, ahlak anlayışına karşı çıkarak tüm yerleşik değerleri yıkmak için müze, kütüphane gibi geleneksel
kurumları yok etmek üzere çağrıda bulunmuştur. Marinetti, fütürizmi bilim ve endüstri toplumunun yeni gerçekleri
karşısında, tüm sanatların düşünce biçimlerini yeniden gözden geçirmek üzere yenilikçi bir hareket olarak kurmuştur.
Marinetti ve arkadaşları; devrin gereklerine uyarak tehlikeyi ve canlılığı seven, makine devrinin mucizelerine ayak
uydurabilen sanatçıların, bu esaslara göre eserler vermelerini istemişlerdir.

Fütürizm, geçmişin köhneleşmiş birikimine karşı yeni bir
toplumsal dinamizmin heyecanını üstlenmiştir. Yaptıkları
resimlerde 20. yüzyılın hızını yansıtmayı ilke edinen
fütüristler; nesneleri ışık ile deforme edip soyutlamış,
çizgiye titrek ve kademeli ritimler vermiş, doğayı hıza ve
harekete paralel olarak soyutlamışlardır. Hareket ve ışıkla
maddeyi eriten fütüristler, yaptıkları tablolarda hızı ve
hareketi görsel olarak yüzeye aktarmışlardır.

Fütürizmde yapılmak istenen şey, evrendeki hareketin bir
anını tesbit etmek değil hareketin kendini duyurmaktır.
Bu akımın en önemli özelliği, her şeyin hareket hâlinde
ve değişmekte olduğu düşüncesidir. Hareket hâlindeki
varlıkların gözde bıraktığı etki algılanıncaya kadar
hareket yeniden değişir. Bu nedenle koşan bir at, dört
değil yirmi ayaklıdır ve ayakların hareketi de üçgen
biçimindedir. Çok çabuk hareket eden bir insan veya
cisim, çizgilerini hava içinde eritir. Bu yüzden gözlerimiz Görsel 4.1: Mızrakçılar, Boccioni
onun yapısını farketmez. Çok çabuk hareket eden cisim sanki parçalanmış moleküller hâlindedir. Bu bilimsel gerçek
fütüristlerin sanat görüşü olmuştur. Fütüristler değişen temaları üstün tutularak boşluk içinde devamlı yer değiştiren
şeylerin resmedildiği sahneleri, fırtınalı denizleri, karnaval görüntülerini, mekanik araçları, son hızda giden taşıtları ve
bunun gibi birçok hareketli konuyu ele almışlardır (Görsel 4.1).
Fütürizm; önceleri bir sanat akımı olarak ortaya çıkmış olsa bile günümüzde fütürist fikirler adı altında öngörü ve
gelecek ile ilgili planların paylaşıldığı bilimsel bir kavramdır. Gelecekteki eğitim, sağlık, teknoloji, enerji, bizleri ve
dünyayı ilgilendiren her türlü konu, fütüristlerin konusu olmuştur. Zamanla radikal bir karşı çıkıştan geleceğin
tasarlanması çabasına dönüşen akım, bilim ve sanat dünyasında etkisini sürdürmektedir. Giacomo Balla (Caykomo
Balla), Umberto Boccioni (Umberto Boksiyoni), Carlo Carra (Karlo Karra), Luigi Russolo (Luici Russolo) ve Gino
Severini (Cino Severini) akımın önde gelen sanatçılarıdır.

Giacomo Balla (1871–1958): Fütürizm akımını etkileyen İtalyan sanatçıdır. 1900 yılından itibaren ışık ve renk
sorununu bölmeci resim tekniğinden yararlanarak ele aldı. 1909’da fütürizmin öncülerinden şair-eleştirmen Filippo
Tommaso Marinetti ile tanıştı. 1910’da da Boccioni, Carra ve Russolo’nun hazırladıkları “Fütürist Resmin Teknik
Manifestosu”nu imzaladı ve 1912’den sonra fütürist sergilere katılmaya başladı.

96