Page 25 - GELENEKSEL TÜRK SANATLARI EBRU 12

1.2.1. Kıvam Arttırıcılar

Ebru yapımında suyun yoğunlaştırılması için kullanılan çeşitli maddeler ve uygulama yön-
temleri olmakla beraber en çok tercih edileni geven bitkisinden (Astragalus) elde edilen “kitre” adı
verilen malzemenin kullanılmasıdır. İkincisi ise Kuzey Avrupa ülkelerinin denizlerinde yetişen “deniz-
kadayıfı (kerajin)” denilen bir çeşit yosundan elde edilen tozun kullanılmasıdır. Bu iki malzemenin
hazırlanması ve suya katılması farklı işlemleri gerektirse de netice itibariyle iki malzemenin sudaki
işlevi hemen hemen aynıdır.

Geven Bitkisinden Kitre Elde Etme
Kitre, doğada kendiliğinden yetişen ve farklı tür-

leri olan dikenli geven bitkisinden elde edilir. Geven bit-
kisinin üzeri çizilerek bitki öz suyunun dışarı çıkması sağ-
lanır. Bu sıvı hava ile temas ettiğinde sertleşir. Sertleşen
bu kısım bitkilerin üzerinden toplanır. Bu işlem bir kaç
kez tekrar edilir. Üçüncü veya dördüncü kez yapıldığında
açığa çıkan kitre daha beyazdır. Açık renk kitreler ebru
çalışması için en uygun olanlardır. Kahverengi ve mat kit-
reler ebru çalışmasında iyi sonuç vermezler.

Görsel 19: Kullanıma hazır kitre
Kitrenin Hazırlanması
Çalışmada kullanılacak teknenin ölçülerine göre kullanılacak suyun miktarı oranında kitre
miktarı da değişecektir.
35x50 cm boyutlarında ve 6 cm yüksekliğindeki bir teknenin yaklaşık 10-12 litre su alalabile-
ceği öngörülebilir.
Aktarlardan temin ettiğimiz bir avuç (yaklaşık olarak 60-80 gram) kitre, 2 litre su ilave edilerek
serin bir ortamda yirmi dört saat erimesi için bırakılır.
Bu süre sonunda iyice şişen ve yumuşayan kitre bir çubuk veya elektrikli blender yardımıyla
karıştırılarak parçalanır. Aralıklarla su ilave edilerek iyice karıştırılır. 8 litreye tamamlanan kitre, ince
bir bezden süzülerek tortularından arındırılır.
Hazırladığımız kitre bir kaç gün daha dinlendikten sonra kullanıma hazır olur. Tekneye aktar-
dığımızda spatula yardımıyla karıştırarak gerekirse tekrar su ilavesi yapılır.
Çalışmaya başlamadan önce oluşan hava kabarcıkları biz yardımıyla veya kâğıtla alınarak gi-
derilir. Kitrenin kıvamını kontrol etmek için biz ile bir miktar boya damlatılır. Temizlenen biz ile dam-
latılan boya üzerinde çizgi çizilir. Eğer çizilen çizgi geri gelmiyorsa kitrenin kıvamı hazır demektir.
Tekne içerisindeki kitrenin üzeri bir kağıtla kapatılarak dinlenmeye bırakılır. Kapatılmayan kit-
renin üzeri kaymak tutar. Her çalışmadan sonra boya kalıntılarının kağıt ile temizlenmesi yeni çalış-
manın kalitesi açısından önemlidir. Bekleyen kitrenin yoğunluğu değişebileceğinden kullanmadan
önce kıvamı kontrol edilerek gerekli ise su ilave edilir ve spatula ile karıştırılır.

Etkinlik
Ebru yapımında kullanılan malzemelerle ilgili bilgi ve görselleri araştıra-
rak sınıfınızda bir pano hazırlayınız.

22