Page 18 - ESTETİK 11

Güzellik konusundan ziyade sanat olgusuna ağırlık
veren Aristoteles’in [MÖ 384-322 (Görsel 1.2)]
düşünceleri hocası Platon’dan farklılık göster-
mektedir. O, Platon’un aksine toplumun ahlaki
eğitimi açısından önemli bir role sahip oldu-
ğunu söylediği sanatın insanlarda bir ruhsal
arınma (katarsis) sağladığını savunmuştur.
Ahlaki erdemlerin ustalıkla ve etkileyici bir
şekilde sergilendiği trajedi (tragedya) türü
eserleri örnek göstererek izleyicilerin bun-
ları izlemekle yaşadığı duygusal yoğunlu-
ğun onlarda bir ahlaki/ruhsal arınma ve bu-
nun sonucunda da bir olgunlaşma sağladığı
düşüncesindedir.

Orta Çağ’da Platon’un güzellik anlayışı dinsel
bir temele oturtulur. Bu dönemde Batı’da St.
Augustinus [Sen Agustinus (354-430)]; İslam
dünyasında Farabi (873-950), İbni Sina (980-
1037), İbni Rüşd (1126-1198) gibi düşünürler
Tanrı’yı güzelliğin kaynağı olarak görmüşlerdir.

Rönesans’tan itibaren Avrupa’da yaşanmaya
başlayan köklü değişim sürecinin sonucunda
her alanda olduğu gibi güzellik anlayışı ve
sanat konularında da yeni düşünceler ortaya
konmaya başlanmıştır. Tanrı yerine insan
merkezli bir felsefenin (hümanizm) hâkim
olmaya başlaması, metafiziği ve bu anlamda
dine dayanan düşünceyi reddeden Aydınlanma
Çağı felsefesi ile sanatın zanaattan ayrılıp mo-
dern yapısına ulaşmış olması gibi etkenler,
18. yüzyıldan itibaren estetiği bağımsız
bir disiplin olmaya hazırlamıştır. Görsel 1.2: Aristoteles
Alman felsefeci Alexander Baumgarten
[Aleksandır Bomgardın (1714-1762)] (Gör-
sel 1.3), 1750 yılında yayınladığı, “Aesthetı-
ca (Estetik)” adlı kitabında estetiği ilk defa
bağımsız bir disiplin olarak ele almış ve
estetiğin alanını sanat teorisi, güzel üzerine
düşünme bilimi ve duyulara dayanan bilgi-
nin bilimi olarak belirlemiştir.
Alman filozof Immanuel Kant [İmanuel
Kant (1724-1804)], “Yargı Yetisinin Eleşti-
risi” adlı kitabı ile günümüz estetik düşün-
cesine büyük ölçüde yön vermiştir. Kant’ın
önemi, estetiğe ve kavramlarına epistemolo-
ji (bilgi kuramı) ve etik (ahlak felsefesi) gibi
diğer alanlardan bağımsız bir nitelik kazan- Görsel 1.3: Baumgarten ve 1750’de
dırmış olmasıdır. yayımladığı “Estetik” isimli kitabı

16