Page 19 - ESTETİK 11

1.1.1 Estetik Kavramı

Estetik kavramı Grekçe olan aist-
hesis veya aisthanesthai kavram-
larından gelmektedir. Bu kavramlar
duyumsamak, duyulur algı manası-
na gelmektedir. Bu anlamda estetik
duyusallığın sağladığı bilgi olarak
kabul edilir. Günümüzde estetik,
sanat, güzellik, tat, duyu ve dene-
yim gibi kavramların birbirleriyle
ilişkilerini inceleyen ve insanların
estetik deneyimlerini anlamaya ça-
lışan bir alan olarak tanımlanır. Görsel 1.1: “Cavalli”, Canlı Atlar, 1969, Jannis Kounellis, Attico Galerisi, Roma, İtalya

1.2. Estetiğin Konusu

Estetik, sanat ve güzellik kavramlarının felsefi olarak incelendiği bir alandır. Estetik konuları
arasında güzellik kavramı, estetik süje, estetik obje, estetik yargılar, sanatın tanımı, sanatın
amacı, estetik deneyim, estetik yaklaşımlar, sanat tarihi ve sanat eleştirisi gibi konular bulu-
nur. Estetik ayrıca insanların duyuları, deneyimleri ve beğenileri üzerine odaklanır ve estetik
deneyimin insanların yaşamlarındaki önemini ve yerini inceler. Bu alan, insanların estetik al-
gılarını ve beğenilerini anlamaya ve açıklamaya çalışır (Görsel 1.1).

1.2.1. Estetiğin Alanı

Duyum ve duyusallık çok geniş bir alanı kaplar. Estetik de bu geniş alanın tamamını değil
yalnızca bu geniş alanda meydana gelen “güzel” ve “güzellik” fenomenini incelemektedir.
Estetik, dar anlamda yalnız bir değer felsefesi, bir değer bilimi olarak anlaşılsa bile bu bilimin
sınırları içine başta güzellik değeri olmak üzere yüce, trajik, zarif, ilginç, çocuksu (naif) ve hat-
ta çirkin değerleri de konu olarak incelenmektedir.

1.3. Estetiğin Tarihçesi

Bir bilim ya da bilgi dalının bağımsızlığının en önemli koşulu kendine özgü kavramlara sahip
olmasıdır. Bu koşulları sağlarken diğer alanlar ile arasına bazı net sınırlar koyması gerekir. Bi-
lim ve felsefe de bunun dışında değildir. Hatta felsefe ve bilimin ilk ortaya
çıkışına baktığımızda; kendisini var ederken efsaneler ve dinî kabullerin
dışında birtakım yeni açıklamalar getirdiğini ve bunları kendi kavramları
ile ifade ettiğini görürüz.

Estetik tarih boyunca farklı filozoflar tarafından farklı şekillerde ele alın-
mış ve geliştirilmiştir. Ancak estetik bilimi konusunda öncü düşünceler
18. yüzyılda Alman filozof Immanuel Kant (İmanuel Kant) tarafından
ortaya konmuştur. Alman filozof ve estetikçi Alexander Baumgarten
(Aleksandır Bumgarten) ise estetik biliminin kurucularındandır (Görsel
1.2). Baumgarten, estetikle mantığı kıyaslayarak estetiği felsefenin bir
alt disiplini olarak konumlandırmıştır. Baumgarten yazdığı Aestetica’da
estetiği insanın zevk alma deneyiminin bilimsel bir araştırması olarak ta- Görsel 1.2: Alexander Baumgarten
nımlamıştır. (temsilî)

17