Page 22 - ESTETİK 11

Üçüncü varlık elemanı ise kendisi için sanat eseri üretilen bilinç sa-
hibidir. Bu sanat eserini beğenen haz duygusu ve hoşlanma yaşa-
Bilgi yan izleyicidir. “İzleyici” bu hoşlanma ile estetik olaya katılır. Estetik
Notu
hoşlanma belli bir “estetik değer”le değerlendirilir. Bu da estetik
‘‘ değer alanıdır. Son olarak “estetik yargı’’ estetik varlık alanına ka-
tılır.
Ontik yapı; nesnelere
veya varlıklara ait bir
niteliktir, tekil bir yapıdır. 1.4.1. Varlığın Estetik Çözümlemesi
Varoluşları yoktur, dün-
ya-içinde-varlık değildirler Ontolojik görüş sayesinde sanat bir varlık alanı olarak görülmeye
yalnızca var olandırlar. başlanmıştır. Böylece var olan şeyin yani sanat yapıtının üzerinde
Elverişli tek varlık olmak durulur. Bilgi kuramsal olduğu için, var olan şey yerine refleksiyon
anlamını taşır. ‘‘ ön planda yer alır. Böyle bir teoride sanatın kendisi üzerinde dur-
mak yerine, onun kaynağı üzerinde durulur. Bu teorinin temelleri
üzerinde ancak sanat eleştirisi ve sanat yöntem bilimi yapanın sa-
natçıya öğüt verdiği bir estetik anlayış gelişebilir.

1.4.2. Objede Güzelliğin Tanımı

Güzellik eskiden beri estetikçileri uğraştırmış hatta estetik yerine güzellik teorisi ya da
güzellik bilimi anlamlarına gelen “kalligone”, “kalliologie” kelimelerinin kullanılması
önerilmiştir. Ama ontolojik temelden hareket eden estetik teorisi için güzellik, bütün
çalışmaların etrafında dönüp durduğu bir problem değildir. Ontolojik temelden hare-
ket eden bir görüş için estetik, varlık alanında araştırılması gereken asıl problemdir.
Estetik süjenin ve estetik obje’nin ontik yapısıdır. Estetik değer ve güzellik, bu ontik
yapının ontolojik analizi sonunda ortaya çıkar. Her ne kadar ontolojik güzel, estetik ob-
jeye önem veriyor gibi gözükse de estetik süjenin hiçbir kurguya “izm”e başvurmadan
estetik objede kendini gerçekleştirdiği görüşündedir.

1.4.3. Estetik Süjenin, Estetik Obje ile İlişkisi

Önemli bir insan etkinliği olan bilgiden bahsedilirken
önemli bir insan başarısı olan estetik bilgiden bah-
setmemek mümkün değildir. İlk anda estetik bilgiden
bahsedilmesi, estetiği bir bilgi türü olarak değerlendir-
meye yol açmış gibi görünse de antropolojik-ontolojik
perspektiften bakıldığında bu sorun giderilmiş olur. Bu
bakış bilgiyi insanla evren arasında bir bağ olarak gör-
düğünden estetiği dışlaması söz konusu değildir.
Estetik bilginin ögeleri olan “estetik süje” de “estetik
Görsel 1.10: Görünmez sanat sergisi, 2014, Lana obje” de kendi başına var olandır. Estetik süje de es-
Newstrom, Schulberg Galerisi, New York, A.B.D. tetik obje de bilgi bağı ile var olmuş değillerdir. Onlar
bilgi bağından önce ne iseler kendi varoluş tarzları ile
beraber olagelmiş ve olageleceklerdir. Estetik objenin
bilinip bilinmemesi onun varoluş tarzını değiştirmez. Estetik süje ise hem değişmeye
hem de bilinip bilinmemeye karşı evrilebilir. Hatta estetik bir obje olabilir. Estetik obje
ve süjenin birbirlerine karşı olan bu bağımsızlıkları bilgi bakımındandır. Yoksa var olan
her şey birbiri ile ilişkilidir. Sanat eserinin meydana gelmesinde, sunulmasında, değer-
lendirilmesinde bu bağ belirgin olarak ortaya çıkmaktadır (Görsel 1.10).

20