Page 27 - ESTETİK 11

1.7. Estetik Tavır

Güzel dediğiniz bir doğa parçasını ya da yine güzel
bulduğunuz bir sanat yapıtını estetik olarak algılamak,
onu kavramak ancak estetik objenin karşısında alınan
tavırla gerçekleşir. Bu tavrı “estetik tavır alma” olarak
nitelendirilebiliriz. Estetik tavır ticari, entelektüel veya
başka tavırlardan farklıdır. Estetik tavrın diğer tavır-
lardan farkı ancak estetik tavır belirlendikten sonra
anlaşılır. Estetik tavrın en önemli özelliği auto-telos
(amacı kendinde) olmasından gelir. “Estetik tavrın Görsel 1.15: Adem’in Yaratılışı (kesit), Michelangelo, 1512,
Fresko, Sistine Şapeli tavanı, Roma, İtalya
autelosu vardır.” demek, estetik tavır amacı kendin-
de bulunan, kendi dışında bir başka amacı olmayan
tavır demektir. Bir nesneye, bir sanat eserine, bir bahçeye, bir yapıya baktığımızda salt
estetik hazla bakıyorsak bu estetik tavırdır. Bu bakışın tek bir amacı vardır; bu amaç da
yalnızca hoşlanarak, haz duyarak bakmaktır. Bir sanat eserine bakıldığında bile akılda
sadece o sanat eserinin ne kadar para ettiği düşüncesi varsa bu ekonomik tavırdır. Ama
o sanat eseri sadece beğenme duygusuyla izleniyorsa ve bundan estetik bir zevk alını-
yorsa bu estetik tavırdır (Görsel 1.15).

SoruYorum

Aşağıdaki soruları sınıf ortamında arkadaşlarınızla birlikte cevaplayınız.

1. Estetik tavırdan ne anlıyorsunuz?
2. Bilgisel tavır nedir?
3. Karşısında estetik tavrı deneyimlediğiniz sanat eserlerine örnekler veriniz.
4. Bir sanat eserine ilk baktığınızda ne düşünüyorsunuz?
5. Bir sanat eserinin kaç para edeceği düşüncesi ile o sanat eserini incelemek
nasıl bir tavırdır? Açıklayınız.

1.7.1. Süje ile Estetik Obje Arasındaki İlişki

Estetik tavır ve deneyim, özne odaklı yapılan ana-
liz ve çözümlemelerle gerçekleşir. Estetik nesne ise
güzel ya da güzelliğin nesnel boyutuna odaklıdır
(Görsel 1.16). Kuşkusuz farklı belirlenimlerin birliği-
ni algılayan özneyi; algılanan nesneden ayırmak, öz-
nel ve nesnel gerçekliği birbirinden yalıtmak doğru
olmayacaktır. Ne özne nesnesiz ne de nesne öznesiz
düşünülebilir. Ne özne nesnesiz ne de nesne öznesiz
var olabilir. Yine de bu diyalektik ve sentetik doğru-
luk unutulmadan analitik düzlemde belli ayrımlar
yapılabilir. Düşünme sürecimizi belli belirlenimler Görsel 1.16: Sürü, 1969, Joseph Beuys,
üzerinde odaklayabiliriz. İnsan deneyimi sonucunda Volkswagen minibüs ve her biri keçe,
hoş ve güzel kabul edilen nesnenin fiziksel özellikleri yağ ve el feneri taşıyan 24 adet kızak,
haricinde izleyicisinde bıraktığı kültürel ve tinsel iz- Neue Galeri, Staatliche Müzesi, Kassell,
Almanya

25