Page 24 - ESTETİK 11

ARAŞTIRMA

Doğada ve sanatta altın oran konusunu araştırınız.

Görsel 1.10: Mona Lisa’da altın oran Görsel 1.11: Doğada altın oran

b) Öznelci (Subjektivist) Estetik

Estetiğin odağına özneyi alan subjektivist düşünceye göre güzellik, nesnenin kendisin-
de bulunmaz. Güzellik, bizim nesnelere yüklediğimiz bir değerdir. Güzelliği özneden
hareketle açıklayan bu yaklaşım psikolojik estetik olarak da adlandırılır.
Güzelliğe yönelik özneyi temel alan düşünceler, 19. yüzyıla kadar felsefi açıdan ele
alınmıştır. 19. yüzyılın sonlarına doğru ise psikolojinin bilim olarak ortaya çıkışıyla
beraber güzelliğin mahiyeti psikolojinin araştırma konusu olmuştur.
Kant, öznelciliği sistematik olarak ortaya koyan en önemli filozoftur. Kant’a göre gü-
zelin ne olduğunu belirleyebilmek için öncelikle alımlayıcının (izleyici) beğeni yar-
gısını çözümlemek gerekir. Beğeni ise bir nesneyi veya tasarım ürününü hoşlanma ya
da hoşlanmama biçiminde yargılamadır. Beğeni yargısını merkeze alarak Kant, kendi
zamanına kadar estetiğin nesneye olan ilgisini özneye yöneltmiştir.
Theodor Lipps’e [Teodo Lips (1851-1914)] göre güzellik, izleyicinin duygularının
o nesneye bir yansımasıdır. Ona göre izleyicinin bir sanat yapıtıyla duygusal olarak
bütünleşmesi ya da duygularını bir eserde hissetmesi olarak özdeşleşme kuramı este-
tiğin temelidir. Örneğin yıkık bir ahşap ev resminde bulduğumuz eziklik ve burukluk,
resimdeki eve ait bir özellik değil, kendi mize ait içimizdeki bir duygudur. Fakat bu
eziklik ve bu rukluk duygusunu o yıkık evle yaşarız.

DÜŞÜNELİM-TARTIŞALIM

Güzellikte öznenin beğenisini esas alan yaklaşımın doğru olduğunu düşünüyor
musunuz? Düşüncenizi belirtiniz.

22