Page 23 - ESTETİK 11

1.4.4. Estetik Süjenin Estetik Obje Karşısında Tavrı

Estetik süjede olan sanatçının estetik obje olan sanat eserini meydana getirirken içine
düşmüş olduğu üzüntü, kaygı, haz, sevinç, mutluluk gibi duyguları sunması olayın birin-
ci yönünü oluşturur. Sanat eserini gerçekleştirirken kullanmış olduğu teknikler yaşam
karşısındaki birikimi, sanat eserini meydana getirirken yaşadığı süreçler ve sonrasında
kendisinin de dâhil olduğu topluluğun bu eseri değerlendirmesi; reddetmesi, onayla-
ması ya da eleştirmesi estetik sujenin diğer yönünü oluşturur.

Estetik süje sadece estetik objeyi meydana getiren sanatçı değildir. Bilen bilmek anla-
mak için sanat eserine estetik objeye yönelen ilgili diğer süjelerdir. Herkesin bir beğe-
nisi vardır, bu genelleme bilindiği üzere “Zevkler ve renkler tartışılmaz.” şeklinde ifade
edilir. Bu durum, özerkliği içeren bir anlama sahip olsa da sanıldığın aksine bizi bir tür
şüpheciliğe düşürür.

Ortak bir beğeninin, ortak bir değerlendirmenin mümkün olmaması; şimdiye kadar
insan başarısı olan sanat eserlerinin geçerliliği konusunda bizi şüpheye düşürmektedir.
Ama sanat tarihinde şunu görüyoruz ki bir Grek tapınağının, bir Gotik kilisesinin ya da
bir Rönesans yapısının estetik değerinden kimse şüphe etmez. Yine de herhangi birisi
çıkıp Raffaello’nun sanatı değersizdir demez. Bach’ın bir sanatçı olarak reddedildiğini
görmeyiz. O hâlde onların sahip olduğu bu değer nereden geliyor? Bu ortak değerlen-
dirme bizi herkes tarafından kabul edilen ortak estetik değerlendirmelerin olabileceği
görüşüne getirir.
Kant’a göre, bu prensip güzelden duyulan hazzın güzelden duyulan hoşlanmanın zo-
runlu bir haz veya hoşlanma olmasındandır. Bundan dolayı da bütün insanlarda ortak
olan fert üstü bir hoşlanmanın bir haz olmasındandır. Haz, sadece kişinin kendisinin
duyduğu bir haz ve hoşlanma değildir. Tersine onları herkes güzel bulacaktır. Onlardan
herkes aynı hazzı duyacaktır. Böyle bir hoşlanma ve haz bütün insanlarda ortaktır. Bü-
tün insanlarda fert-üstü bir yeti zorunlu olarak vardır. Bundan ötürü de estetik yargıla-
rın, beğeni yargılarının bir zorunluluğu ve bir genelliği vardır.

SoruYorum

Aşağıdaki soruları sınıf ortamında arkadaşlarınızla birlikte cevaplayınız.

1. Estetiğin varlık elemanları nelerdir?
2. Estetiğin varlık elemanlarından sanatçının önemini açıklayınız.
3. Oluşturulan bir sanat eseri karşısında beğenme ve haz duygusu yaşayan bir
bilince ihtiyaç var mıdır?
4. Ortak estetik yargılar var mıdır?

Sınıf Dışı Etkinlik

Neden beğendiğinize dair açıklayıcı bir metin eklediğiniz eserlerden oluşan bir
dosya hazırlayınız. Hazırladığınız dosyayı arkadaşlarınızla paylaşınız.

21