Page 267 - GRAFİK TASARIM 11

Görsel 5.61:
İbrahim Müteferrika’nın matbaası
Matbaanın bulunması, basım yoluyla çoğaltma konusunda açtığı
çığırla bir dönüm noktası olmuştur. İbrahim Müteferrika (1674-
1745) tarafından kurulan matbaada basılan çoğu tarihî kitap ve
haritalar, Türkiye’deki grafik tasarımın ilk örnekleri olarak ele alı-
nabilir (Görsel 5.61).
İbrahim Müteferrika (Görsel 5.62) 1719’da ilk olarak Marmara
haritasını basmıştır. Bu baskı, Damat İbrahim Paşa’ya sunulmak
üzere hazırlanmıştı. Bu ilk baskıdan sonra Karadeniz, İran ve
Mısır haritaları da hazırlanmıştır (Görsel 5.63).

İbrahim Müteferrika’nın Türk basımcılığı konusundaki çalışma-
ları 18. yüzyıl sonlarında mühendishane matbaası ile biraz daha
genişlemiştir. 1773’te Haliç’te kurulmuş olan Hendese Odası ge-
liştirilerek Mühendishane-i Berr-i Hümayun oluşturulmuş, bir süre
sonra bu okulda resim dersleri verilmeye başlanmıştır.

Bu okullarda eğitim gören öğrencilerin kitap ihtiyacını karşılamak
için okul bünyesinde bir matbaa kurulmuştur. Mühendishane-
ye konulan resim dersleri, daha çok resmin temelini öğretmeyi
amaçladığı için ilk resimler; taş baskı ile çoğaltılmış olan harita,
plan, perspektif bilgilerini içeren çizimlerden oluşuyordu. Fakat Görsel 5.62:
bu çalışmalar, çağdaş resim sanatının yerleşip gelişmesi için İbrahim Müteferrika’nın portresi
önayak olmuştur.

Ders Dışı Etkinlik
İbrahim Müteferrika’nın
hayatını ve matbaasında
hangi kitapların basıldı-
ğını araştırınız. Bir dosya
oluşturup arkadaşlarınız-
la paylaşınız.

Görsel 5.63:
Harita, İbrahim Müteferrika,
baskı resim
265