Page 265 - GRAFİK TASARIM 11

b) Türk Baskı Tekniğinin Tarihsel Gelişimi (1726’da Kurulan
İlk Resmî Türk Matbaasından Günümüze)

Türk baskı sanatı, kâğıda yazı ve resim basma tekniklerinin kul-
lanıldığı Doğu Türkistan’da yaşayan Uygur Türklerinin baskıla-
rıyla başlar (9. yüzyıl). Uygur Türkleri çok fazla kitap basmıştır.
Bu kitapların baskıları incelendiği zaman harfler arasında ince
bir çizgi hâlinde boşluklar olduğu görülür. Uygur Türkleri, aynı
dönemde ağaç oyma baskı tekniklerini de başarıyla uygulamış-
lardır (Görsel 5.57).
Anadolu’da ağaç kalıplar oyularak baskı yapma tekniği, kâğıt
Anadolu’ya gelmeden daha önce kumaş üzerinde kullanılmıştır.
“Yazmacılık” adı verilen bu teknik Avrupa’da “block printing (blok
printing)” olarak adlandırılır.
Günümüzde de devam eden bu sanat, teknolojik üretime dö- Görsel 5.57:
nüşmüş, ağaç baskı yapan atölye sayısı azalmıştır (Görsel 5.58, Uygur Türklerinin kullandığı tarihi
5.59). bilinen en eski kâğıt 473 tarihinde
Uygur harfleriyle yazılmış bir tarla
Anadolu Selçuklularından sonra Beylikler Dönemi’nde taş, ahşap satım senedi
ve çini sanatları ön plana çıkmıştır. 13. yüzyılda yapılan kitapların
tamamı el yazması şeklindedir ve minyatürlüdür.

Osmanlı Devleti sınırları içerisinde yabancılar tarafından kuru-
lan birçok matbaa, basım hizmeti verirken Osmanlı yaşantısını
gravür tekniğiyle resimlemek için yurt dışından sanatçılar davet
ediliyordu. Dış ülkelerden gelen ya da davet edilen baskı sanat-
çıları, Osmanlı Devleti’nin sosyal hayatı ile ilgili gravürler yapmış- Görsel 5.58:
lardır. Osmanlı Devleti’ne 1533’te gelen Flaman ressam Pieter Ağaç baskı kalıpları

263