Page 222 - SANAT ESERLERİ ANALİZİ 12

4.1.1. İslamiyet Öncesi Türk Sanatı ve Üslup Özellikleri

Hun Sanatı ve Üslup Özellikleri

Mimari
• Ölümden sonraki yaşama inanış kurgan denilen mezar tipi-
nin gelişmesine neden olmuştur (Görsel 4.1). Kurganlar, Orta
Asya Türklerinin eşya ve hayvanlarıyla birlikte gömüldükleri
mezarlardır. Bir kurgan, kare veya dikdörtgen biçiminde, yer Görsel 4.1
seviyesinin altında, karaçam kütüklerinin birbirine geçmesiy- "Pazırık Kurganı", Güney Sibirya
le oluşan duvarların oluşturduğu odalardan meydana gelir
(Görsel 4.2).

• Kurganların içinde çeşitli at koşum takımları, keçeden yapıl-
mış bellemeler (eyer altı örtüsü), geyik başı biçiminde mas-
keler, kemerler, tokalar gibi birçok eşya vardır.
• Alma Ata kenti yakınlarında, Isık Gölü kıyısında bulunan Esik
Kurganı, Göktürk alfabesiyle yazılmış yazılar ve genç prens
cesedinin üzerinde bulunan altın zırhla birlikte ortaya çıkarı-
lan çok sayıda altın sanat yapıtı nedeniyle bilim dünyasında
yankılar uyandırmıştır.
• Esik Kurganı’nda ortaya çıkarılan en önemli buluntu, bir Türk Görsel 4.2
prensine ait olduğu sanılan zırhlı bir cesettir (Görsel 4.3). "Pazırık Kurganının Kesiti",
Prensin üzerinde sağdan sola doğru kapalı “V” yakalı kısa bir Pazırık
kaftan vardır. Kaftanın altında dar bir binici pantolonu ile kısa,
yumuşak çizmeleri dikkati çekmektedir. Ayrıca üçgen biçimli,
küçük altın levhaların alt alta ve yan yana konulmasıyla özel
bir zırh oluşturulmuştur. Belindeki altın levhalarla kaplı ke-
merine de kını ve kabzası süslü bir bıçak asılmıştır. Başında
altın levhalarla bezeli oldukça yüksek sivri bir tepelik vardır.

• Çadır yarı göçebe bir yaşam biçiminden yerleşik düzene ge-
çinceye kadar bütün Türk topluluklarının yaşamında önemli
olmuştur. Özellikle bozkır bölgelerinde hayvancılıkla geçinen,
yaylak ve kışlak arasında gidip gelen yarı yerleşik Türk toplu-
lukları tarafından kullanılmıştır. Bu anlamda çadır sanatı Hun
toplumunda gelişimini sürdürmüştür. Daha sonra biçimleri ve
üzerindeki işlemeleri ile çadır sanatı, Türk İslam mezar yapı-
larını etkilemiştir.

• Ulan Ude’de yapılan kazılarda birçok Hun evi ortaya çıkarıl-
mıştır. Bu evlerin altında sıcak hava ve dumanın geçtiği ısıt-
ma boruları vardır.
• Günümüzde de bu bölgelerde yapılan kazı çalışmaları sonu-
cu elde edilen yeni bulgular bölge ve Türk toplumunun yaşa-
ma biçimi hakkında daha ayrıntılı bilgilere ulaşılması açısın-
dan önemlidir.

Görsel 4.3
Türk prensine ait altın zırh,
Millî Tarih Müzesi, Moğolistan

SANAT ESERLERİ ANALİZİ 219