Page 227 - SANAT ESERLERİ ANALİZİ 12

• Göktürkler Dönemi aynı zamanda, İslamiyet'ten sonra ta-
mamen Arap yazısının egemenliğine girecek olan Türk hat
sanatının başlangıç dönemidir. Belirli estetik özellikler içeren
Göktürk yazısı ve daha sonraki Uygur yazısı bu sanat dalın-
da önemli gelişmeler göstermiştir. Kül Tigin Anıtı’nı (Görsel
4.16). yazan Prens Yollug Tegin, adı bilinen ilk Türk hattatıdır.

Etkinlik

Uygur Sanatı Dönem Özellikleri
Selenga Nehri’nin doğu kıyısında Göktürklere bağlı yaşayan
Uygurlar, 745’te Göktürklerin yerine geçerek Uygur Devleti’ni
kurmuşlardır. Kurucuları Kutluk Bilge Kül Kağan, merkezleri
Ordubalık'dır (Karabalsagun). Bu şehirler ziraat, sanayi, tica-
ret ve sanatta üstün örnekler verilmiştir. Düzenli yollarla birbi-
Görsel 4.16 rine bağlanan Uygur şehirlerinde kanallar aracılığıyla en ıssız
"Heykel Gövdesi", bölgelere kadar su götürülmüştür.
Kül Tigin Anıtı’nın yakınında,
Karakurum • Göktürk egemenliğinin sona ermesiyle birlikte Uygurlar,
Orta Asya’da yeni bir Türk devleti kurmuşlardır (745-1226).
• Uygur sanatının temeli, eski Türk inançları ve yaşam tar-
zıyla Budizm ve Maniheizm dinlerinin getirdiği yeni düzen
üzerine kurulmuştur.

• Uygurlar yerleşik hayata geçen ilk Türk topluluğudur. Bu
dönemde geliştirilen sanat ve mimarlık unsurları, İslami-
yet'ten sonraki Türk sanatına etkide bulunmuştur.
Metinde Uygur Dönemi toplumunda yaşanan gelişmeleri
okuyunuz.
Bu gelişmelerin dönemin sanatına yansımaları hak-
kındaki düşüncelerinizi arkadaşlarınızla paylaşınız.
Hun ve Göktürk sanatı ile karşılaştırdığınızda neler söyle-
yebilirsiniz?

Uygur Sanatı Üslup Özellikleri

Mimari

• Yerleşik yaşama geçen Uygurlar (Görsel 4.17)., farklı türde
birçok mimari yapıt ortaya koymuşlar ve inandıkları dinleri-
nin etkisiyle de tapınaklar yapmışlardır. Uygur tapınaklarında
genellikle bir iç avlu etrafında düzenlenmiş bölümler bulunur.
Avlunun ortasında tapınağın adandığı ilahın heykeli ve bu
ilahla ilgili resimlerin bulunduğu kutsal bölüm yer alır. Uy-
gurlar zamanında, kayalara oyulmuş mağara tapınakları da
yapılmıştır. Bunlar yan yana yapılmış, dikdörtgen veya kare
biçiminde, çoğu tonozlu, bazıları kubbeli Budist tapınaklardır.

• Uygurlar Dönemi, kent mimarisi açısından da önemli bir dö-
Görsel 4.17
Uygur mezarları nemdir. Uygur kentlerinde sivil ve askerî, mimari iç içe girmiştir.

224 SANAT ESERLERİ ANALİZİ