Page 113 - GENEL SANAT TARİHİ 10

ÇAĞDAŞ TÜRK SANATI

Osman Hamdi Bey (1842-1910) hukuk öğrenimi için Paris’e gönderilmiş ancak resim eğitimi almayı
tercih etmiştir. İstanbul Arkeoloji Müzesini kurarak burayı dünyanın sayılı müzelerinden biri hâline
getirmiştir. Sanayi-i Nefise Mektebinin kurucusu olan ressam, Türk resminde Batılı anlamda figürlü
kompozisyon kullanan ilk sanatçıdır. Osman Hamdi Bey; XX. yüzyılın son döneminde, sanat ve kültür
alanında yenileşme ve Batılaşma akımının öncüsü olmuştur.
Resimlerinde; Doğu kültürünün özellikle Türk
sanatının güzelliklerini yansıtmıştır. Dik duran,
düşünen, kendine güvenen kişileri figür olarak
kullanmış, bunları kompozisyon içinde dikkati
çekecek özellikte ve bulundukları ortama
uygun kıyafetlerle ele almıştır. Dekor olarak
tarihî yapıları, aksesuar olarak da tarihî eşyaları
kullanmıştır. Sanat yaşamı boyunca figürlü
kompozisyon, portre ve peyzaj türünde resimler
yapmıştır. Yapıtlarında Osmanlı yaşantısına, Türk
ve Türk sanatına yer vermiştir. Resimlerindeki
konuları ayrıntılı bir işçilikle, gözleme ve belgeye
dayanarak ele almıştır (Görsel 4.2). Bunları
gerçekçi bir resim diliyle ortaya koyarak Doğu
yaşamı, kültürü ve etnografyasını resimleriyle
belgelemeye ve onlara sahip çıkmaya
çalışmıştır. Kadın konusunu Türk resminde
ilk ele alan kişi olan Osman Hamdi Bey, kadını
yalnızca portre olarak değil aynı zamanda
günlük yaşamın içinde, erkeğe eşit bir konumda
resmetmiştir. Eserleri arasında; “Rüstem Paşa
Camii Önünde”, “Ab-ı Hayat Çeşmesi”, “Silah
Taciri”, “Gezintide Kadınlar”, “Leylak Toplayan Kız”,
“Mihrap”, “Kaplumbağa Terbiyecisi”, “Yemenili Kız”
Görsel 4.2: Silah Taciri, Osman Hamdi Bey, 1908, Resim ve Heykel Müzesi,
Ankara ve “Şehzade Türbesi’nde Derviş” yer almaktadır.

Türk resim sanatında yağlı boya, sulu boya, desen
ve eskiz çalışmaları ile tanınan ressam Hoca Ali
Rıza (1864-1930) asker kökenli sanatçılardandır.
Gözleme dayalı çalışmaları ile kendine has bir
üslup ortaya koymuştur. İzlenimcilik akımının
etkisinde kalan sanatçı figürden çok doğa ile
ilgilenmiştir.
Peyzaj çalışmalarında foto-gerçekçi özellikler
görülmektedir. Hoca Ali Rıza çalışmalarında
detaycı üslubu ile birlikte ışık-gölge etkisi ile
perspektifi yansıtan çalışmalar yapmıştır (Görsel
4.3). Sanatçının çalışmalarında belirgin kenar
çizgileri, değişmeyen sabit ışık, sert gölgeler,
ıssız ve durağan atmosfer, ön plandan arka
plana doğru renklerin soluklaşması ve çizgilerin
silikleşmesi ile sağlanan perspektif anlayışı
hâkimdir.
Görsel 4.3: Beykoz İshak Ağa Çeşmesi, Hoca Ali Rıza, Resim ve Heykel Müzesi,
Ankara

111