Page 135 - GENEL SANAT TARİHİ 9

ANTİK YUNAN, ROMA, ERKEN HRİSTİYAN VE BİZANS SANATI

Resim

Duvarlarda yer alan freskolarla duvar ve zeminde
kullanılan mozaik tekniği anıtsal resim sanatı
içinde ele alınmaktadır. Erken Hristiyanlık
Dönemi’nde, kilise ve yer altı mezar odaları ile
sivil ve resmî yapılarda anıtsal resim uygulamaları
görülmektedir. İstanbul ve Anadolu’daki Erken
Bizans Dönemi resim örneklerinin büyük
çoğunluğu günümüze ulaşamamıştır. Bunun
nedeni 726-843 yılları arasında yaşanan ikonakırıcı
(ikonaklazma) dönemdir. İstanbul ve çevresi
figürlü tasvirlerin yasaklandığı ikonaklazma
akımından (726-842) doğrudan etkilenmiştir. Bu
dönemde İstanbul Ayasofya Kilisesi’nin neredeyse
tüm mozaikleri yok edilmiş, apsisteki Meryem
figürü yerine büyük bir haç tasvir edilmiştir. Aya
İrini’nin duvarlarında apsiste görülen haç bu
dönemin eseridir (Görsel 5.67). Dönemin fresko ve
mozaiklerinde geometrik ve bitkisel bezemeler,
haç gibi dinî semboller ile birlikte kullanılmıştır. Görsel 5.67: Haç motifi, Aya İrini, İstanbul
Orta Bizans Dönemi’nde (842-1204), Bizans anıtsal resim sanatında canlanma yaşanmıştır. İstanbul
Ayasofya Kilisesi apsis yarım kubbesinde yer alan Başmelek Mozaiği bu dönemin eseridir (Görsel
5.68). Ayasofya’nın iç narteksinde imparator kapısının alınlığında tahtta oturan Pantokrator İsa ile
birlikte tasvir edilen VI. Leon mozaiğinde (886-912) klasik sanatın tersine sert hatlı, çizgisel üslup
hâkimdir (Görsel 5.69). II. Basileos zamanında (976-1025) yaptırılan, İstanbul Ayasofya Kilisesi güney
kapısının Helenistik üsluplu, Bizans’a özgü dinsel ve soyut anlatımlı mozaiklerinde kentin kurucusu
I. Konstantinos ile kilisenin kurucusu I. Justinianus; Meryem ve çocuk İsa ile birlikte resmedilmiştir
(Görsel 5.70).

Görsel 5.69: IV. Leon Mozaiği, Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi, İstanbul

Görsel 5.68: Apsis Mozaiği, Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi, Görsel 5.70: Sunu Mozaiği, Ayasofya-i Kebir Cami-i Şerifi,
İstanbul İstanbul
133