Page 146 - GENEL SANAT TARİHİ 9

GENEL SANAT TARİHİ

6.2 PERS VE SASANİ

SANATI

İran; kuzeyinde Hazar Denizi, güneyinde Hint Okyanusu, doğusunda Pakistan ve Afganistan,
batısında Türkiye ve Irak ile çevrilidir. İran toprakları tarihin her döneminde konumu itibarıyla
önemli, eski bir uygarlık merkezidir.
MÖ 4000-3000 arasında Elamlılar, MÖ
2000’den itibaren Persler, Medler ve
MS 224-651 yıllarında Sasaniler İran
topraklarında etkili olmuşlardır.
Persler, bugünkü İran’ın Şiraz kentinin
60 km kuzeydoğusundaki Persepolis
şehrini başkent yapmışlardır. Persli
sanatçılar yaptıkları çalışmalarla
Mezopotamya sanatı geleneklerini
devam ettirmiş hatta bunları geliştirerek
Asur rölyefleri ile boy ölçüşebilecek
hâle getirmişlerdir. Özellikle Persepolis
şehrinde yapılan saraylar rölyefler
Görsel 6.7: Apadana sarayı kalıntıları, Persepolis
ve uzun tören alaylarını konu alan
tasvirlerle süslenmiştir.
Mimari

Perslerin mimari alandaki önemli örnekleri
arasında ‘‘apadanalar’’ bulunmaktadır.
Apadanalar, önlerinde anıtsal bir girişin
olduğu ön oda ve bunun arkasında
sıralanmış olan dikdörtgen planlı ve
sütunlu kabul salonlarından oluşan
saraylardır (Görsel 6.7, 6.8 ve 6.9). Saraylar
geniş bahçeli yapılmış, etrafı yüksek
surlarla çevrilmiştir. Sarayların temel yapı
malzemesi coğrafi koşullardan dolayı
kerpiçtir. Sarayların ortasına kule tarzı
Görsel 6.8: Apadana sarayı sütunları, Persepolis tapınaklar yapılmıştır.
Perslerin başkentleri olan Persepolis şehrinin
etrafı üçlü savunma surları ile çevrilmiştir.
Burada yapılan apadana türü saraylar yüksek
teraslarda taş temeller üzerine kerpiçle inşa
edilmiştir. Saraylar kale ve tapınak karışımı
olarak yapılmıştır. Pers kralları apadanalarda
kalabalık maiyeti tarafından çevrili olarak
tahtta oturur ve yabancı elçileri burada
kabul ederdi. Apadanaların ahşap tavanlarını
taşıyan sütunlar Mısır ve Yunan etkilerini
gösteren başlıklarla yapılmıştır. En üst
kısımda bulunan çift boğa başları Orta Asya
Görsel 6.9: Apadana sarayı kalıntıları, Persepolis hayvan üslubu özelliklerini taşımaktadır.

144