Page 147 - GENEL SANAT TARİHİ 9

ASYA UYGARLIKLARI SANATI

Persepolis apadanalarının duvarlarındaki
kabartmalar, imparatorlara hediye getiren
halktan temsilcilerin betimlemeleridir.
Burada kral iki muhafızla beraber hediye
getiren yabancı ülke temsilcilerini
karşılamaktadır. Pers kralları saraylarındaki
kabartmalarda yerli ve yabancı halklara karşı
kendi politik güçlerini anlatmışlardır.
Pers Dönemi sanatında saray mimarisinin
yanı sıra tapınak tarzı mezar yapıları da
görülmektedir. Persepolis yakınlarındaki
Nakş-ı Rüstem’de bulunan Kral Kserkes’e
ait mezar, Persepolis şehrinde bulunan
kral mezarları gibi kayalar içine oyularak
yapılmıştır (Görsel 6.10). Bu mezarlar yapıları
itibarıyla Anadolu’da bulunan kaya mezarları
ile benzerlikler göstermektedir. Dik bir kaya
yüzeyine mezar odası oyulmuş, mimari
cepheler oluşturulmuştur. Mezar içerisinde
bulunan kabartmalarda Kral Kserkes, üç
basamaklı bir platform üzerinde durur
şekilde tasvir edilmiştir.

Kral Kiros’un tapınak mezarı basamaklı
kaide üzerine dikdörtgen şekilli olarak Görsel 6.10: Kserkes’in tapınak mezarı, İran
yapılmıştır (Görsel 6.11). Mezarların orta
bölümleri sarayların ön cepheleri gibi düzenlenmiş, üzerinde Kiros’un kendisine tabi olan halklardan gelen
hediyelerin sunulduğu kabartmalar yer almıştır. Bu kabartmalar Kiros’un gücünü ve ihtişamını gözler
önüne sermektedir.

Perslerden sonra İran’da hâkimiyet kuran
Sasaniler (226-651) sanatsal anlamda III ve IV.
yy arasında önemli eserler ortaya koymuşlardır.
Sasaniler resmi din olarak ateşin kutsal sayıldığı
Zerdüştlük’ü kabul etmişlerdir. Bu nedenle
Sasanilerin yaptıkları tapınaklara “ateşgede”
adı verilmiştir.

Sasani sanatı ve mimarlığı yerel gelenekler
ve çevre kültürlerin etkisi ile gelişmiştir.
Saraylar Pers ya da Batı sarayları gibi
büyük değildir. Devletin yönetim merkezi
olarak görülen saraylar, Doğu saraylarında Görsel 6.11: Kral Kiros’un anıt mezarı, İran
olduğu gibi bir sur tarafından çevrelenen,
geniş bahçelere sahip, farklı yapıların olduğu merkezler olarak yapılmıştır. Sarayların tören ve kabul
salonlarına “talar” denilmektedir.

Sasaniler mimari ve metal işlerinde oldukça ustaydı. Sasanilerden günümüze kadar gelen önemli
eserler arasında Tak-ı Kisra Sarayı bulunmaktadır. Bu eser III. yüzyılda yapılmıştır. Yaklaşık 40 m
yüksekliğe, 20 m genişliğe sahip olan yapının ana malzemesi kiremittir.

145