Page 57 - GENEL SANAT TARİHİ 9

MEZOPOTAMYA VE MISIR SANATI

B) Heykel ve Kabartma

Mezopotamya’da heykel yapımına çok önem verilmiştir. Bölgede yapılan heykeller genellikle dinî
özelliklere sahiptir. Heykellerin yüz hatları, göz, burun, ağız, el, ayak, kıyafet ve kuşandıkları silah oldukça
belirgindir. Sümerlerde genellikle krallar, devlet adamları, tanrılar ve önemsenen hayvanların heykelleri
yapılmıştır.

Mezopotamya sanatının öncüsü sayılan Sümerler, heykel ve kabartma sanatının en güzel eserlerini
vermiş, bu etkileyici eserlerin birçoğu günümüze kadar ulaşmıştır. Taşın çok ender bulunduğu bu bölgede,
malzeme olarak granit, bazalt, diyonit ve kireç taşı kullanılmıştır. Sümer heykel ve kabartmalarında
genellikle krallar, tanrılar ve şehirlerin itibarlı kişileri tasvir edilmiştir. Paris Louvre (Lur) Müzesinde
bulunan Kral Gudea (Görsel 3.4) ve İstanbul Arkeoloji Müzesinde yer alan Kral Lugaldalu Sümer sanatının
özelliklerini en iyi şekilde yansıtan örneklerdendir.

Görsel. 3.4: Kral Gudea’nın heykeli, Louvre Müzesi, Paris Görsel 3.5: Lugaldalu’yu “Adab şehri kralı” olarak tanıtan omzunda-
ki yazı, Eski Şark Eserleri Müzesi, İstanbul
Sümer heykel sanatının özellikleri:

- Hareketsiz, donuktur.
- Frontal duruşa sahiptir (insan vücudunun ve özellikle de omuzdan yukarısıyla başın tam ön cep-
heden betimlenmesi durumu).
- Heykellerin iki ayağı da yere basmaktadır.
- Kısa boylu ve kıvırcık saçlıdır.

- Kollar bedene bitişiktir.
- Vücut formları bozuktur.

- Ayakta ya da oturur durumdadır.
- Kaşlar çatık, karşıya bakan yuvarlak gözlere sahiptir.
- Eller ibadet pozisyonunda göğsün üstünde birleştirilmiş görünümdedir.

İstanbul Arkeoloji Müzeleri bünyesinde bulunan Eski Şark Eserleri Müzesindeki Lugaldalu heykeli
kireç taşından yapılmıştır. Lugaldalu heykelinin omzundaki yazıda kendisi “Adab Kralı” olarak tanıtılır
ve heykelin Baştanrı Esar’a adandığı belirtilir (Görsel 3.5). Sümer kral listelerinde adı geçmeyen
Lugaldalu’nun MÖ III. bin yıl ortalarında Adab şehir kralı olduğu düşünülmektedir. Bu heykel Sümer
inancına göre tapınaklara yerleştirilen ‘‘vekil rahip’’ durumundadır. Bu heykelin temsil ettiği kişi
tapınak dışında olsa bile bu kişi adına heykelin tanrıya dua ettiğine inanılmıştır.
55