Page 122 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 11

RÖLYEF

11.3.4. Rölyefte Kompozisyon Eleman ve İlkeleri

Sanatta hiçbir şey, hatta hareket bile tesadüf değildir.
Edgar Degas

Rölyefte Kompozisyon Eleman ve İlkelerinin Uygulanması

Rölyef çalışmalarının uygulanacağı yüzeyler bir kompozisyona ev sahipliği yapacağı için mekân olarak kabul
edilir. Tabiatı gereği rölyefler tasarlanan bu mekânlarda farklı biçimleri bir düzen içinde barındıran, tasarım eleman
ve ilkeleri ile oluşan bir kompozisyon yüzeyi olarak bilinmelidir.
Kişi, hazırlayacağı kompozisyonda yer alan biçimlerin dağılımını, yüzey üzerinde bir denge oluşturacak şekilde
tasarlamalı ve bu dengenin, simetrik ya da asimetrik bir denge olup olmayacağına karar vermelidir.
Çalışılan yüzeyin monotonluktan uzaklaşması ve ilgi uyandırması açısından, zıtlık ilkesinin göz önünde
bulundurulması, kompozisyonda bütünlüğün sağlanması açısından önemli olacaktır. Yüzeyde kullanılan
biçimlerin yön farklılıklarından doğan hareketler ile, biçimlerde oluşacak ışık ve gölge değerleri, çalışmanın daha
etkili ve üç boyuta yakın bir görünümle algılanmasını sağlayacaktır.
Her ne kadar üç boyutlu çalışmalarda kompozisyon eleman ve ilkeleri aynı olsa da rölyef çalışmalarında kısmi
görecelikten kaynaklanan eksikleri kapatabilmek için birim modül, bütün, doku, hacim, ışık-gölge, oran, ölçek
gibi kriterler kendi içinde daha farklı ilişkilendirilerek algı etkisi arttırılır. İzleyicide yakınlık etkisi yaratmak için
çiçeğin en yakın yaprağının daha hareketli ve kabarık betimlenmesi, bir ağacın dal ve budaklarının gerçeğe bağlı
kalmaksızın varlığını hissettirmek amacıyla sadeleştirilip stilize edilmesi buna örnek olarak gösterilebilir. Bütün
bu prensipler yapılan uygulama ister soyut ister figüratif olsun ya da geometrik kompozisyon düzenlemelerinden
oluşsun tüm çalışmalar için geçerliliğini korur.
Rölyefi üç boyutlu diğer çalışmalardan ayıran bir diğer özellik de kimi zaman açıları ya da keskin form geçişlerini
kullanarak dinamizm ve hareketi somut olarak var olmayan bir hacim ve derinlikle hissettirmesidir.

Görsel 3.63’teki bitki ve hayvan kabartmalarını inceleyerek varlıkların doğadaki doğal hâlleriyle rölyef
üzerinde oluşturdukları görsel etki aykırılıklarını kıyaslayınız.

Görsel 3.63: Bitki ve hayvan motifleri

119