Page 67 - ÜÇ BOYUTLU SANAT ATÖLYE 12

1. Ünite

Kütle ve Hacim Unsurları ile Çalışmanın Düzeni Arasındaki İlişki

Kütle taş, ağaç, mermer, kil, cam gibi heykelin yapıldığı katı fiziki madde ya da malzemelerdir ve her zaman
heykelin ağırlığı ve yoğunluğunu gösterir. Malzeme ile hacim kazanmış biçimler, hem dokunsal hem de görsel küt-
le olarak var olurken derinliği ile heykeli tanımlar.
Resimde olduğu gibi heykelde de tek noktadan bakışın kırılması sonrasında kütle bölünmeye, parçalarına ayı-
rılmaya başlamış ve heykelin onu saran boşlukla birlikte nasıl kavranması gerektiği üzerine birçok deneme gerçek-
leştirilmiştir.
Hacimler arasında ışık ve gölge dengesini boşluk ile kurmaya çalışan Henry Moore’un gerçekleştirdiği meta-
forik figürleri, ışığın dinamizmini kütle üzerinde göstermeye çalışan Jacques Lipchitz’in [Cek Lipcits (1891-1973)]
heykelleri, Picasso’nun resmin geometrik çözümlemelerini heykel üzerinde deneyimlediği çalışmaları, boşluğa ih-
tiyaç duyan Giacometti’nin figürleri ve Alexander Archipenko’nun [Aleksandır Arkipenko (1887-1964)] içbükey-dış-
bükey formlar arasındaki hacimsel ilişkinin araştırılması adına gerçekleştirdiği çalışmaları sayesinde 20. yy. heykel
anlayışı şekilllenmiştir. Bu öncü sanatçılar; kütle, boşluk ve yüzey ilişkileri sayesinde mekânı da işin kendisi olarak
sanat nesnesi hâline dönüştürüp heykelde kavramsal düşünmenin temellerini atmışlardır (Görsel 1.118, 1.119).

Görsel 1.118: Ayakta Figür, Jacques Lipchitz, Görsel 1.119: Dans, Alexander Archipenko,
1916, Guggenheim Müzesi, New York 1912, Saarland Müzesi, Almanya
Ayrıca izleyicinin daha etkin bir biçimde kütle-boşluk ilişkisini kavrayabilmesi açısından izleyicinin konumuna
bağlı olarak değişen çoklu bakış açıları ile biçimler oluşturulmaya çalışılmıştır. Buradaki amaç, konudan çok içeri-
ğin algılatılması, estetik ve eleştirel düşüncenin kavratılması olmuştur (Görsel 1.120).

Görsel 1.120: Kayıp Ufuk, Antony Gormley, 2008, Mason’s Yard Galeri, Londra

64