Page 67 - ÇALGI EĞİTİMİ ÇELLO 11

3. ÜNİTE

Barok çellonun bugünkü akort sistemi ile (do-sol-re-la) orkestrada ilk kez yer alması, Monteverdi tarafın-
dan1607 yılında sahnelenen ve bir Antik Çağ efsanesini (Görsel 15) konu alan Orfeo Operası’nda gerçekleşmiştir.
Çello için ilk solo sonatlar ve konçertolar da yine bu dönemde yazılmıştır. Johann Sebastian Bach’ın çello için yaz-
mış olduğu altı adet süit, döneme damga vuran ve dönemin diğer eserleri gibi günümüz repertuvarlarında hâlâ
yer alan solo eserlerdendir.

Görsel 15: Anadolu topraklarına ait “Orfeo Mozaiği, Orfeos Lir Çalıyor”
Barok Dönem’deki çello ile modern çello, yapısal olarak farklılıklar göstermektedir. Örneğin barok çellonun
(Görsel 16) tuşe ve boyun kısımları daha kısa, bas balkon (Görsel 17) ve ses kutusu daha incedir. Bu çellonun mo-
dern çelloya göre daha alçak boyutlandırılan eşik kısmı, biçim olarak da farklı niteliklere sahiptir (Görsel 18). Ayrıca
barok çelloda pik kullanılmamaktadır ve barok çellonun boyutları günümüz çellosuna nazaran daha geniştir (77-
80 cm).

Bas Balkon
Barok Çello Modern Çello

Görsel 16: Barok çello Görsel 17: Bas balkon ve eşiğin görünümü Görsel 18: Barok ve modern çello yapısı
1610-1680 yılları arasında çello için hayvan bağırsağından üretilen teller kullanılmıştır. 1660’lardan itibaren
ise -Bolonya ve Roma öncelikli olmak üzere- tüm Avrupa’da daha kaliteli ses üreten, dayanıklı ve ince çelik sarımlı
bağırsak teller kullanılmaya başlanmıştır. 1700’lü yılların başlarında, Antonio Stradivarius’un (Antonyo Stradivar-
yus) 75-76 cm’lik ortalama bir ölçü getirmesiyle birlikte de çellonun gövde, ses kutusu, şekil ve ölçü yönünden
bugünkü standardı oluşmuştur. Ancak yine de 1700’lü yıllar süresince geniş boyutlu çalgılar kullanılmaya devam
edilmiştir.
Yaydaki topuk bölümü 1650 yılında oluşturulmuş, 1700’lü yıllarda topuğa vida eklenmiştir. Barok çelloda, mo-
dern yaylara oranla daha kısa yay kullanılmıştır. Ayrıca yayın eğimi, modern yaylarda kıllara doğru iken barok
yaylarda kıllardan uzaklaşan yöndedir (Görsel 19, 20).

Görsel 19: Barok çelloda yayın yapısı Görsel 20: Modern çelloda yayın yapısı

66 ÇELLO MÜZİĞİNDE DÖNEMLER I