Page 95 - HALK DANSLARI VE MÜZİKLERİ

Dizi ve çember biçiminde oynanan horon
oyunları genellikle üç bölümden oluşur. Bunlar
düz horon, yenlik ve sert bölüm olarak isimlen
dirilir. Düz horon bölümü ağır ritimle başlar, sağa
doğru işleyerek oynanır. Ritim hızlandıkça vücut
dikleşir ve kollar yukarı kaldırılır. Omuz sallama
ların ve kol çıkarmaların yapıldığı yenlik (gezme)
bölümü orta hızdadır. Vücut hareketleri yumuşak
ve ha ftir. Sert bölüm ise ritmin hızlandığı sert
ayak hareketleri ve omuz sallamaların yapılarak
oyuncuların tüm yeteneklerini sergiledikleri
bölümdür. En gösterişli olan bu bölümle oyun
sonlanır. Yörede horonlar kadın-erkek bir arada
oynandığı gibi ayrı gruplar hâlinde de oynanır.
Erkek horonları ne kadar hızlı ve sert ise kadın
horonları bir o kadar yumuşak ve zariftir. Trabzon
yöresinin en karakteristik çalgısı kemençedir.
Kemençe dışında horonlara davul-zurna (cura
zurna), tulum, akordiyon da eşlik eder (Görsel
5.5). Horon çemberinin içinde bulunan kemen
çeci aynı zamanda horonu da yönetir. Oyun
müzikleri genellikle sözsüzdür. Yörede çalınan
horon müzikleri daha çok 7 zamanlı olup 2, 4
ve 9 zamanlı olanları da görülür. Horon kurma,
kozangel, sallama, sıksara, Tonya, kız horonu, düz
horon Trabzon yöresine ait meşhur oyunlardır. Görsel 5.5: Karadeniz enstrümanları ile müzisyenler

5.1.1. Trabzon Yöresi Halk Çalgıları

Karadeniz Kemençesi

Genellikle Doğu Karadeniz yöresinde kullanılan üç telli bir
çalgıdır. Boyu 60–65 cm’dir. Parçaları; gövde, boyun, burgu, eşik,
tel, kuyruk ve yaydır. Gövdesi dut, erik, ardıç ve kelebek gibi sert
ağaçlardan; göğsü ladin ve köknar gibi yumuşak ağaçlardan yapı
lır. Yayın çubuğu genellikle gül ve şimşir gibi ağaçlardan üretilir.
Yayın uç kısımına at kuyruğu kılları ya da ince misina bağlanır.
Kemençede eskiden bağırsaktan yapılan kiriş teller kullanılırken
günümüzde daha çok madeni teller kullanılmaktadır. Perdesiz bir
çalgıdır. Teller pestten tize mi, la, re seslerine akortlanır ve paralel
dörtlü sesler tınlatılarak bilek hareketleriyle sağlanan özel bir
çalım tekniği ile çalınır. Horon oyunlarının en önemli sazlarından
biridir (Görsel 5.6).

Görsel 5.6: Karadeniz Kemençesi

94