Page 35 - THM TEORİ VE UYGULAMASI 11

BİLGİ NOTU
Uzun havaların notası yazılır ancak (çok sadeleri hariç) herhangi bir uzun hava
eseri, ait olduğu yörenin mahallî sanatçılarından ya da onlara ait plak, kaset vb. ses
sistemlerinden dinlemeden hakkıyla okumak mümkün değildir. Çünkü nota, bir uzun ha-
vanın ancak %50-60’ını yansıtabilir. Burada notayı kalıp olarak düşünmek gerekir. %40-
50’lik bölümünde ise sanatçı, kendi üslup ve becerisini kullanmaktadır.

1.3. YOL HAVASI UZUN HAVA TÜRÜ

Karadeniz Bölgesi’nde, özellikle Rize ve Trabzon yöresinde yaygın olarak seslendirilen bir uzun hava
türüdür. Sözel seslendirmede konuşurcasına [(recitatif) (resitatif)] söyleme belirgin özelliktir. Yöre ağzı da
belirgin olarak kendini gösterir. Bu türde hüseyni makamı sıkça kullanılmıştır. Az olmakla birlikte hicaz yol
havalarına da rastlanmaktadır. Ezgilerin ses genişliği en fazla bir oktavdır. Yol havalarının eşlik çalgıları
kemençe ve tulumdur (Görsel 1.17).
Konuları aşk, sevda ve doğadır. Halk şiirinin 7 ve 11’li hece ölçüleri kullanılmıştır. Sözler anonimdir.
Özellikle gurbete gidişlerde “yola vurmalarda” (yolcu etme) erkekler tarafından seslendirilir. Gelenekte do-
ğaçtan yol havası söyleme ve ardından karşılıklı atışma niteliğinde “türkü atma” yerel uygulaması görül-
mektedir. Ancak bu atışma âşıkların yaptığı gibi bir konu üstünde, belirli bir ayağa göre yapılmaz. Genellik-
le mani dörtlüklerinden kurulu, daha sade deyişlerdir.

Yol Havaları Uzun Hava Türlerine Örnekler

► Ben Bir Garip Bülbül idim (Giresun)
► Bu Yıl Yaylalar Kardır (Rize/Hemşin)
► Çok Ahtum Var idi Çıkmaduk Yaza (Rize)
► Ne İşlerin Var idi Sis Dağı Başlarında (Trabzon)
► Tamzaranın Yolları Dönümlüdür (Giresun)
► Varın Söyleyin Anneme (Trabzon/Maçka)
► Yayla Suları Akar da (Trabzon)
► Yine de Geldi Yaz Başları (Trabzon)

Görsel 1.1 : e en e e tulu

34