Page 260 - ÇALGI TOPLULUKLARI (BATI MÜZİĞİ) 12

5.1. ÇAĞDAŞ KLASİK

TÜRK MÜZİĞİ ESERLERİ

HAZIRLIK SORULARI

1. Cumhuriyet’in ilanından sonra Çağdaş klasik Türk müziğindeki
gelişmeler nasıl olmuştur? Düşüncelerinizi paylaşınız.
2. Çağdaş Dönem’deki ulusal müzik akımlarının Çağdaş klasik
Türk müziğine etkileri sizce nasıl olmuştur?
3. Cumhuriyet’in ilanından günümüze kadarki süreçte Türk müzi-
ğindeki gelişme ve değişimler hakkındaki düşüncelerinizi söy-
leyiniz.
Görsel 5.1: 1930, İstanbul Şehzadebaşı, Cemal Reşit Rey konservatuvarda öğrencileriyle

Batı müziğinde Türk etkisi; orkestradaki vurmalı çalgılarda, ritmik dokuda, gizemli ezgilerde,
opera ve bale eserlerinin karakterlerinde, konularında ya da mekânlarında gözlemlenir. Mehter
bandosu, Batı’ya Türk sesini duyuran başlıca etken olmuştur. Kendi bilgi, beceri ve düşünceleri
ile ulusal ve evrensel müzik türlerinde ürünler veren bestecilerimiz; Türk müzik kültürüne çok sesli
müziğin yerleşmesini sağlamıştır.
ÇAĞDAŞ KLASİK TÜRK MÜZİĞİ

Türkiye’de çağdaş Klasik Türk Müziği, Cumhuriyet Dönemi’nden sonra önemli gelişmeler kaydetmiştir.
Bu gelişmelerin izleri Cumhuriyet öncesi dönemde görülmeye başlanmıştır. Avrupa ile Osmanlı arasında 5.1.1. ÇAĞDAŞ KLASİK TÜRK MÜZİĞİ ESER FORMLARI
müzik alanında kültürel etkileşim çeşitli şekillerde gerçekleşmiştir. 1826 yılında 2. Mahmut, Muzıka-i Hü-
mayun’u oluşturmuş; yönetimine de Giuseppe Donizetti’yi (Cuseppe Donizetti) getirmiştir. Osmanlı Döne-
mi’nde Sultan Abdülaziz, ilk kez çok sesli beste yapan padişah olarak bilinir. Donizetti’nin ardından Guatelli
Paşa, Türk şarkılarını armonize etmiş ve marşlar bestelemiştir. Bunlardan biri de Osmaniye Marşı’dır. Mus- Çağdaş klasik Türk müziği bestecileri, Batı müziği form ve türlerini Türk halk ezgileri ile harmanlaya-
tafa Kemal Atatürk, Cumhuriyet Dönemi ile birlikte Türk ulusunun özgün sanatını oluşturmayı hedeflemiştir. rak Çağdaş Türk formlarını oluşturmuştur. Çağdaş Türk müziği bestecileri; çiftetelli, köçekçe, maya, oyun
Özünü Türk halk ezgilerinin oluşturduğu çağdaş ve evrensel müziğin geliştirilmesini öngörmüştür. 1917 havası, uzun hava, zeybek, peşrev ve fasıl türlerini kullanmıştır. Özgün türler dışında Batı müziği form ve
yılında kurulan Darülelhan, Cumhuriyet ile birlikte 1923 yılında “Konservatuvar”a dönüştürülmüş; burada türlerinden de yararlanmışlardır.
Türk ve Batı müziği eğitimi birlikte verilmeye başlanmıştır. 1934 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisinin açı- 1. Çiftetelli : Necil Kazım Akses
lış konuşmasında M. Kemal, Türk ulusal musikisinin evrensel düzeyde yerini almasını istemiştir. A. Adnan 2. Köçekçe : Ulvi Cemal Erkin
Saygun, C. Reşit Rey, N. Kazım Akses, H. Ferit Alnar, U. Cemal Erkin, H. Bedii Yönetken, Ferhunde Erkin 3. Maya : Kemal İlerici
ve Mahmut Ragıp Gazimihal gibi ünlü isimlerden bir komisyon kurulmuştur. Bu komisyonun amacı, halk 4. Oyun havası : Hasan Ferit Alnar
şarkılarını Batı tekniğiyle seslendirmektir. 5. Uzun hava : Kemal İlerici
Çağdaş Türk müziğinde “Türk Beşleri” olarak adlandırılan A. Adnan Saygun, C. Reşit Rey, N. Kazım 6. Zeybek : Ulvi Cemal Erkin
Akses, H. Ferit Alnar, U. Cemal Erkin; ailelerinde Türk müziği dinleyerek yetişmiş, eğitim yoluyla çok sesli 7. Peşrev : Necdet Levent
müziği tanımış ve gittikleri Avrupa ülkelerinden öğrendikleri bilgileri kendi eserlerinde uygulamış besteciler- 8. Ballade : Ahmet Adnan Saygun
dir. Onlar; bestecilikleri kadar eğitimci, müzik kurumlarının kurucusu, çalgı ustası, orkestra şefi olarak da 9. Cenaze Marşı : Nedim Otyam
hizmet vermiştir. Cumhuriyet Türkiyesi’nde müzik sanatının dünya ölçütlerinde kimlik kazanmasına katkıda 10. Divertimento : Bülent Arel, Ahmet Adnan Saygun
bulunmuşlardır. Ortak amaçları; Türk müziğinin makamsal, ezgisel ve ritimsel yapısından yararlanarak Batı 11. Etüd : Ahmet Adnan Saygun
biçim ve tekniği ile eserler ortaya koymaktır. 12. Kantat : Ahmet Adnan Saygun
Batı tekniğinin Türkiye’de uygulandığı ilk eğitim kurumu Saray Bandosudur. 1924’de Ankara’da Musiki 13. Sonat : Ulvi Cemal Erkin, İlhan Usmanbaş, Necil Kazım Akses, Bülent Tarcan
Muallim Mektebi kurulmuş; 1926 yılında İstanbul’da Darülelhan adıyla açılan konservatuvar, İstanbul Bele- 14. Prelüd ve füg : Hasan Ferit Alnar, Ekrem Zeki Ün, Necdet Levent, Necil Kazım Akses, B. Arel
diye Konservatuvarına dönüştürülmüştür. Cumhuriyet’in ilanından sonra “Riyaset-i Cumhur Musiki Heyeti” 15. Opera : Necil Kazım Akses, Nevit Kodallı, Bülent Tarcan, Ekrem Zeki Ün, B. Arel
adını alan topluluk, 1932 yılında Milli Eğitim Bakanlığına bağlanmış ve ismi “Riyaset-i Cumhur Filarmoni 16. Konçerto : H. F. Alnar, N. Levent, E. O. Fırat, E. Zeki Ün, F. Hilmi Atrek, A. A. Saygun
Orkestrası” olarak Atatürk tarafından değiştirilmiştir. 17. Süit : C. Akın, M. Sun, İ. Baran, N. Kodallı, A. A. Saygun, İ. Baran, B. Arel

258 259