Page 15 - ÇALGI EĞİTİMİ GİTAR 12

2. Eserin Türü
Yorumlamada akılda tutulması gereken önemli bir unsur da çalınan eserin tü-
rüdür. Eserin bir şarkı veya bir dans müziği olması, aksanların uygulanmasında
veya motiflerin, cümlelerin yorumlanmasında önemli bir belirleyicidir. Çalınan
eser veya tema bir şarkı formunda ise nota yazısında sesler arasında bağlar
(legatolar) belirtilmemiş olsa bile bir şarkı söylüyormuş gibi birbirine bağlı ça-
lınmalıdır. Dans kaynaklı eserlerde ise dans figürlerinin daha net duyurulabil-
mesi için ritmik ifadelerin daha açık yapılması gerekir. Aynı şekilde, bir şarkı
yorumlanıyor ise cümleler seslendirilirken tempoda esnemeler olabileceği göz
önünde bulundurulmalıdır. Ancak bir dans seslendiriliyor ise temponun, dansın
özelliğine uygun olarak çalınması, ritmik desenlerin ise net ve belirgin olması
gerekmektedir.
Benzer şekilde bir halk şarkısı çalınıyorsa şarkının yöresi ve icra özellikleri bilin-
meli, bu özelliklere göre bir yorum ortaya konulmalıdır.
Seslendirilecek eserin dönemi ve türünden başka eserin besteleniş öyküsünün,
bestecinin eseri yazma nedeni ya da eseri ortaya çıkaran sebeplerin de bilin-
mesi yorumlamayı geliştirecek ve güçlendirecek bilgiler içermektedir. Söz ge-
limi bir besteci, hayatında acı bir olay yaşayıp bir eser yazmışsa seslendirmeyi
yapacak gitaristin eseri bu bilgiye sahip olmayan gitaristten daha iyi yorumla-
ması kaçınılmazdır.
İyi bir yorumlama, çalınan eserin stilinin en doğru şekilde yansıtılmasıyla olu-
şabilir. Bunun için yukarıda dile getirilen dönem ve tür gibi unsurlara dikkat
edilmesinin önemi kadar o performansa ilişkin tüm bileşenlerin olması gerektiği
miktarda ve özellikte uygulanması da önem taşır. Yorumlamada sadece bu bi-
leşenlerin değil, çeşitli teknik sorunların giderilmesi de önemlidir. İyi yorumlan-
mış bir seslendirmede gitaristin zafiyet gösterdiği herhangi bir sorun bulunmaz.
İyi bir gitarist, nitelikli ton üretir ve bütün artikülasyon hareketleri karakteristik-
tir. Bunun için bir gitaristin teknik altyapısını kurmak üzere çeşitli teknikleri ge-
liştirici etütler, gamlar çalışması ve günlük çalışmalarını dikkatle izliyor olması,
müzikal performansına önemli ve olumlu katkıda bulunacaktır.
Müziği dilsel bir anlatıma benzetirsek kelimeler nasıl ki düşüncelerimizde im-
geler yaratıyorsa aynı şekilde müzikal sesler de ustaca icra edildiğinde dinleyi-
cide imgeler yaratır. Bunlar görsel imgeler kadar açık ve anlaşılırdır. Bir gitarist
bu imgeleri gitarından elde edeceği seslerle sağlamak zorundadır. Gitar, sağ
el parmakları ile doğrudan tellere temas edilerek çalındığı için gitaristler ara-
sında belirgin olarak çalış tekniği farkları gözlenmektedir. Her gitaristin farklı
anatomik yapısı, tırnak yapısı, tırnak boyu tercihi gibi değişkenlerden dolayı bu
durum oldukça doğaldır. Tüm bu değişkenler eserlerin yorumlanma biçimine
de etki edebilir. Bu nedenle usta bir gitarist kendi tınısını, kendi müzikal anla-
yışını, seslendirme ve yorumlama biçimini oluşturabilmektedir. Bir gitar öğren-
cisi, usta gitaristlerin oluşturduğu farklı seslendirme ve yorumlama biçimlerini
araştırarak, çalmayı deneyerek yorumlama biçimlerinin zenginliğini tanımalıdır.
Daha sonra bu zenginliği kendi becerisi ile birleştirip kendi yorumlama biçimini
oluşturmak için çaba harcamalıdır.

Seslendirme ve yorumlama biçimlerinde farklılık yaratan konulardan biri de
eseri seslendirirken tercih edilen parmak seçimidir. Gitar, yapısı gereği bir se-
sin değişik tel ve pozisyonlardan elde edilmesine imkân veren bir çalgıdır. Bir
melodi alt tellerden elde edileceği gibi üst tellerde ileri pozisyonlardan da elde
edilebilmektedir. Doğal olarak melodiye eşlik edecek sesler de değişik pozis-
yonlardan sağlanabilmektedir. Hatta bazen bir müzikal figür veya motif üç ya
da dört farklı alternatif ile çalınabilmektedir. Bu bir zenginliktir. Usta gitaristle-
rin böyle durumlarda hangi pozisyonu kullandıkları araştırılmalıdır. Bu nedenle
bir gitar öğrencisi bir parçanın değişik parmak seçimi anlayışını içeren notalar

13