Page 29 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

2. ÜNİTE: ORTA ÇAĞ AVRUPASI’NDA MÜZİK

NELER ÖĞRENİLECEK?
• Orta Çağ’da Müziğin Yeri ve Önemi
• Orta Çağ Avrupası’nda Müzisyenlerin ve Şairlerin Toplumsal Hayattaki Yeri ve Önemi
• Erken Kilise Dönemi’nin Müzik Anlayışı
• Orta Çağ Müziğine Ait Terimler
• İlk Nota Yazısının Nasıl ve Neden Ortaya Çıktığı
• Seslerin İlk Kez Nasıl İsimlendirildiği
• Din Dışı Müziğin Gelişimi
• Çok Sesli Müzik Formlarının Özellikleri

HAZIRLIK ÇALIŞMASI
Orta Çağ Avrupası’nın müzik anlayışı konusunda sahip olduğunuz bilgileri arkadaşlarınızla paylaşınız.

2.1. Erken Kilise Müziği

Orta Çağ, 4-15. yüzyıl arasını kapsayan dönemdir. Bu dönemde kilisenin baskıcı tutumunun etkisiyle Avru-
pa’da özgürlükler kısıtlanmış, bilimsel çalışmalar sekteye uğramıştır. Kilise tarafından konulan katı kurallar, bu ça-
ğın Avrupa’da “Karanlık Çağ” olarak adlandırılmasına sebep olmuştur. Sosyal hayatta hüküm süren baskıcı Orta
Çağ iklimi, dönemin sanat anlayışını da etkileyerek bin yıldan uzun bir süre boyunca müziğin sürekliliğini kesintiye
uğratmıştır.

BİLGİ NOTU
Müzikte Orta Çağ, “Antik Çağ” ile “Rönesans Dönemi” arasındaki yüzyılları kapsayan ve müziğin gelişimini önemli
ölçüde etkilemiş olan bir dönemdir.

2.1.1. Kilise ve Müzik
Orta Çağ’ın ilk zamanlarında Hristiyan Katolik kiliselerinde çalgısal müziğin icra edilmesi yasaklanmıştır. Çünkü
İlk Çağ’a ait çalgısal müziğin putperestliği ve dünyevi zevkleri çağrıştırdığı düşünülmüş, en kutsal çalgının insanın
kendi sesi olduğuna inanılmıştır.
Kiliseye göre müzik; tek sesli, kutsal, Tanrı’ya adanmış, duaları kolay ezberlemeye yarayan ve ayinlere tılsımlı or-
tam yaratan bir araçtır. Bu yüzden müziğin kilisede yer almasına sadece kilisenin amaçları doğrultusunda kullanıl-
ması koşuluyla izin verilmiştir. Nota benzeri belgeler yok edilmiş; müzik sanatı, kilise koroları ve tek sesli ilahilerle
kısıtlanarak kilisenin egemenliği altında tutulmuştur.
Tek hecede çok nota okunması yoluyla söylenen doğaçlama ezgi anlamına gelen melizmatik yöntemi bu çağ-
da ortaya çıkmıştır. Melizmatik yöntemiyle okunan ilahiler doğaçlama tekniğini geliştirmiş; yarım ve çeyrek ses
aralıklı Doğu makamları, ezgilerin temelini oluşturmuştur.

2.1.2. Kilisede İcra Edilen Müziklerin Kökeni
Kilisenin ilk zamanlarında müzik, yalnızca insan seslerinden oluşmuştur ve durağan bir yapı özelliği göster-
miştir. Bu dönem müziğinde sık olmamakla birlikte çalgılara da rastlanmıştır. İlk kilise müziği, Antik Yunan müzis-
yenlerinin Doğu’ya göçleri sırasında etkilendikleri İbrani sinagoglarından alınmıştır. Bu ezgilerin sözcüklerinin en
bilineni “Tanrı’yı övünüz.” anlamına gelen ve İbranice kökenli bir sözcük olan Alleluia’dır (Alaluya). Kilise tarafından
kullanılan Alleuia, sonraları bir müzik türünün de adı olmuştur.

ARAŞTIRALIM PAYLAŞALIM
Orta Çağ’a ait nota yazım örnekleri bulunuz. Bu nota yazımları ile günümüz nota yazımını karşılaştıra-
rak aralarındaki benzerlikleri ve farklılıkları tespit ediniz. Ulaştığınız sonuçları arkadaşlarınızla paylaşınız.

28 ORTA ÇAĞ AVRUPASI’NDA MÜZİK