Page 33 - TÜRK VE BATI MÜZİĞİ TARİHİ 12

2. ÜNİTE

2.4. Orta Çağ’da Din Dışı (Seküler) Müzik

2.4.1. Din Dışı Müziğin Gelişimi
Notaya alınmış din dışı müzik belgelerine ilk kez 11.
yüzyılda rastlanmıştır. Orta Çağ’da din dışı müzik, insa-
na yönelik konuları ve şövalyelik gibi dünyevi temaları
konu edinen şarkılardan oluşmuştur. Bu şarkılar, dinî
müzik formundadır ancak sözleri değiştirilmiştir.
11 ve 13. yüzyıl arasında Avrupa derebeylerinin şato-
larında şarkı söyleyip şiir okuyan ozanlar (minstrel), din
dışı müziğin ilk örneklerini vermiştir. Bu ozanlar, zaman
içinde kilise baskısından kurtularak din dışı konuları ele
alan şarkılar söylemeye başlamıştır. Aşk, sevgi, kıskanç-
lık, kahramanlık gibi konuların işlendiği bu şarkılar kilise
müziği tarzında bestelenmiştir. Böylece işlenen konular
değişmiş fakat müziğin yapısı aynı kalmıştır. Görsel 22: Troubadour
Orta Çağ’da soylu sınıfı da müzikle ilgilenerek şarkılar bestelemiştir. Orta Çağ’ın arisrokrat müzisyenleri; Al-
manya’da minnesinger (minnezingır), Kuzey Fransa’da trouvere (trovere), Güney Fransa’da troubadour (tubador),
İrlanda’da bard (bart) olarak adlandırılmıştır (Görsel 22). Hem çalgı çalan hem de şarkı söyleyen bu müzisyenle-
rin şarkılarının başlıca konuları aşk ve şövalyelik olmuştur. Tarihte adı bilinen ilk trouvere müzisyen, Adam de la
Halle’dir [Edım dö le Ğal (1237-1286)]. Bu müzisyenin “Le Jeu de Robin et Marion” (Le Jö de Robin et Maryon) adlı
müzikli tiyatro oyununda çalgıcılar, solistler ve koro tarafından aşk şarkıları seslendirilmiştir.

2.5. Orta Çağ’da Çalgı ve Form

2.5.1. Orta Çağ Müziğinde Kullanılan Çalgı ve Formlar
İlk Çağ’da çok sayıda çalgı kullanıldığını gösteren ikonografik bulgular vardır. Ancak Orta Çağ’a ait araştırma-
ların bulgularına bakıldığında bu çalgıların Orta Çağ’da neredeyse tamamen kaybolduğu ya da şekil değiştirerek
kullanıldığı görülmektedir. Ortadan kaybolan çalgıların yerini viol ve lute gibi yeni çalgılar almıştır. Viol ve lute
müzik tarihinde önemli yer tutan çalgılardandır. 12 ve 13. yüzyılda troubadour ve trouvere gibi sokak gezgini
şarkıcılar, bu çalgıların tanınmasını sağlamıştır. Zaman içinde sayıları da artan bu çalgılar, giderek daha geniş bir
kullanım alanına sahip olmuştur. Orta Çağ’da kullanılan çalgılar şunlardır:

Yaylı Çalgılar : Fiddle (fidıl), rebec [ribek (Görsel 23)], yaylı lir, crotta (krotta).
Telli Çalgılar : Lir, monochord [monokort (Görsel 24], hurdy-gurdy (hardi-gardi), org, arp, lute,
psaltery [psaldıri (Görsel 25)], dulcimer (dalsımır).
Nefesli Çalgılar : Klarnet, trompet, oliphant [olifınt (Görsel 26)].
Ziller : Cymbal (simbıl).
Vurmalı Çalgılar : Cymbalum (simbılım), timpani, tamburin.

Görsel 23: Rebec Görsel 24: Monochord Görsel 25: Psaltery Görsel 26: Oliphant

32 ORTA ÇAĞ AVRUPASI’NDA MÜZİK